یرقان یا jaundice که به اصطلاح عامیانه به زردی معروف است بیماری است که باعث زرد شدن پوست، سفیدی چشم و غشاهای مخاطی می‌شود که عامل آن بالا رفتن بیلی‌روبین خون است. منشا این بیماری معمولا هپاتیت، تومورها، مشکلات کبد و صفرا است. با مقاله یرقان در نوزادان همراه باشید…
این بیماری اگرچه در کودکان شایع است و به سرعت درمان می‌شود اما در بزرگسالی باید به طور جدی‌تر پیگیری و تحت درمان قرار گیرد.
یرقان در نوزادان
زردی در نوزادان تازه متولد شده هم اتفاق می‌افتد که اغلب می‌تواند به علت عدم سازگاری خون مادر و نوزاد باشد و یا می‌تواند به دلیل عدم توانایی بدن نوزاد در دفع بیلی روبین تولید شده باشد. زردی نوزادان تازه متولد شده شایع می‌باشد و می‌توان گفت که یک بیماری برای نوزادان محسوب نمی‌شود.
در نوزادان با استفاده از دستگاه زردی این بیماری به سرعت کاهش پیدا می‌کند. برای آشنایی با دیگر روش‌های درمان به مقاله روش‌های درمان زردی نوزاد مراجعه نمایید.
علائم یرقان چیست؟
آنچه که در ابتدا به عنوان زنگ خطر در این بیماری به شما هشدار می‌دهد علائم ظاهری است. تغییر در رنگ پوست بارزترین نشانه بیماری یرقان است که بلافاصله پس از مشاهده آن می‌بایست به پزشک مراجعه نمایید، علاوه بر نشانه ظاهری داشتن چند مورد از علائم زیر نیز می‌تواند از نشانه‌های بیماری یرقان باشد اما تنها علائم زیر کافی نیست و هر یک از این علائم می‌تواند زمینه بیماری دیگری باشد، برای اطمینان از اینکه فرد دچار بیماری یرقان شده می‌بایست آزمایشات و معاینات لازم صورت گیرد.
- تب و لرز
- خارش پوست
- لاغری ناخواسته
- اسهال
- درد شکم
- علائم شبه آنفولانزا
- تغیر در رنگ پوست
- ادرار تیره رنگ و مدفوع به رنگ روشن یا خاک رسی
- درد شکم در سمت راست و بالای شکم
- خونریزی یا کبودی آسان
- خارش پوست
- بی اشتهایی
- مریضی یا بی حالی
- زرد شدن رنگ پوست و سفیدی چشم
البته به جز علائم بالا برخی علائم هشدار دهنده هم هستند که در صورت بروز و مشاهده باید بلافاصله به پزشک مراجعه نمایند:
- تورم، نفخ و اتساع شکم
- حالت تهوع همراه با استفراغ یا بدون استفراغ
- تب بالا
- درد شکمی شدید
یرقان چرا ایجاد می‌شود؟ علت یرقان چیست؟
علت اصلی بیماری زردی مشکلات کبدی و صفراوی است. کبد گلبول‌های قرمزی که دیگر برای بدن کاربردی ندارند را تجزیه می‌کند و یک مایع زرد متمایل به سبز هم هم ترشح می‌کند که این مایع حاوی نمک صفراوی، کلسترول و بیلی روبین است، که در شرایطی که مشکلات کبدی و صفراوی وجود داشته باشد این مواد از بدن دفع نمی‌شود و افزایش سطح این مواد در خون منجر به یرقان می‌شود.
راه های تشخیص یرقان
یرقان یا زردی به دلیل اینکه در ظاهر فرد تغییراتی ایجاد می‌کند در ابتدا توسط خود فرد و در نوزادان توسط والدین قابل تشخیص است، اما علاوه بر نشانه‌های ظاهری علائمی که در بالا ذکر کردیم هم به تشخیص زردی به شما کمک می‌کند.
اما پس از مشاهده علائم ذکر شده فرد با مراجعه به پزشک و انجام آزمایشات لازم می‌تواند از ابتلا به زردی مطمئن گردد و طبق دستور پزشک شروع به درمان نماید. برای نوزادان زردی از طریق آزمایش خون و یا بیلی چک قابل تشخیص است اما در بزرگسالان تنها از طریق آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. اغلب پزشکان برای تشخیص این بیماری از یکی از روش‌های زیر کمک می‌گیرند:
- آزمایش خون
- آزمایش بیلی روبین
- آزمایش مدفوع
- تصویربرداری کبد
- بیوپسی کبد
روش های درمان یرقان
درمان های سنتی و خانگی زردی
یرقان بیماری است که از گذشته تا به امروز افراد زیادی در سنین مختلف را درگیر نموده، طب سنتی راهکارهای بسیار خوبی در درمان این بیماری ارائه داده است و تاکید بر مصرف مواد غذایی داشته که با مصرف آن‌ها می‌توان زردی را تا حد زیادی کاهش داد و یا حتی رفع کرد، در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
ماءالشعیر
ماءالشعیر به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی و ادرارآور بودن به دفع بیلی روبین و سایر سموم بدن کمک می‌کند.
ماست پروبیوتیک
مصرف ماست پروبیوتیک با کمک به عملیات دفع بدن و تقویت سیستم ایمنی به درمان زردی کمک می‌کند. استفاده از ماست‌های پروبیوتیک برای مادران شیردهی که نوزادشان دچار زردی شده و از شیر مادر تغذیه می‌کند هم مفید است.
آب لیمو
آب لیمو هم خاصیت آنتی اکسیدانی بسیار بالایی دارد و باعث بهبود عملکر کبد می‌شود. ترکیب آب‌لیمو، آب به همراه عسل برای کمک به دفع سموم بسیار مفید است.
زنجبیل
زنجبیل هم خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و هم کاهنده لیپیدی است که عملکرد کبد را بهبود می‌بخشد.
سیر
وجود ماده‌ای در سیر به نام آلیسین خاصیت آنتی اکسیدانی دارد که به سم زدایی کبد کمک می‌کند. مصرف سیر در غذا و یا به صورت خام در هر دو حالت مفید است.
گوجه فرنگی
گوجه فرنگی جز مواد غذایی است که خاصیت درمانی بسیار زیادی دارد و دارای ماده‌ای است به نام لیکوپن که آنتی اکسیدانی قوی دارد. لیکوپن به سم‌زدایی کبد کمک می‌کند و باعث کاهش زردی می‌شود.
آب انگور سبز
آب انگور هم یکی از موادی است که عملکرد کبد را بهبود می‌بخشد. نوشیدن مقداری آب انگور به صورت روزانه در حد یک لیوان یا یک فنجان به درمان یرقان کمک می‌کند.
پونه کوهی
مصرف دمنوش پونه کوهی خاصیت آنتی اکسیدانی بسیار قوی دارد. این ماده به تجزیه بیلی روبین موجود در خون کمک می‌کند، تجزیه شدن بیلی روبین باعث دفع راحت‌تر آن و در نتیجه درمان یرقان می‌شود.
ویتامین D
ویتامین D یکی از ویتامین های مهم و ضروری بدن است. منبع اصلی ویتامین D نور خورشید است، اما در کودکان استفاده از قطره‌های ویتامین د و در بزرگسالان مصرف خوراکی‌ها و قرص‌های مکمل هم می‌تواند تامین کننده‌ی این ویتامین باشد.
روغن لیمو
روغن درمانی یا ماساژ شکم با روغن به علت خاصیت آنتی اکسیدانی باعث تقویت عملکرد کبد و دفع سموم از کبد خواهد شد که میزان زردی با کاهش سموم موجود در کبد کاهش خواهد یافت.
عوارض یرقان
- زردی
- تغییرات پوستی مثل خارش
- خستگی و ضعف
- تورم و درد شکم
- آسیب به کبد
- سیروز کبدی
- سرطان کبد
- تغییر رنگ ادرار و مدفوع
- اختلال در باقی اندام‌های بدن
آیا یرقان قابل پیشگیری است؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که اگر به دنبال پیشگیری از یرقان می‌باشید باید از علل اصلی ایجاد آن در بدن پیشگیری کنید چرا که این بیماری اغلب به دلیل بروز مشکل در اندام‌های بدن ایجاد می‌شود. با این حال برخی اقدامات پیشگیرنده هستند که از ایجاد مشکلات کبدی و صفراوی و زمینه ساز شدن آن برای یرقان جلوگیری می‌کنند؛ این اقدامات عبارتند از:
- رعایت سبک زندگی سالم
- زیاده روی در مصرف الکل
- پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های ویروسی؛ واکسیناسیون هپاتیت
- عدم مصرف دارواهای مضر برای یرقان
آیا یرقان واگیردار است؟
خیر، خود بیماری زردی قابل انتقال نیست. اما باید بررسی نمود که علت ایجاد زردی در فرد چه بوده، اگر عواملی که باعث ایجاد زردی شده‌اند واگیر باشد و به فرد دیگری انتقال پیدا کند در این صورت امکان ابتلای آن فرد هم به یرقان وجود دارد. برخی مواردی که زردی ممکن است به فرد دیگری منتقل شود:
- انتقال ویروس هپاتیت
- انتقال زردی از مادر به کودک
- انتقال از طریق اشیا آلوده به بیلی روبین
نتیجه گیری
یرقان یا زردی بیماری است که در سنین مختلف احتمال ابتلا به آن وجود دارد، اما این بیماری در نوزادان تازه متولد شده به دلیل عوامل فیزیولژیک بدن شایع است و به راحتی و در مدت زمان کمی قابل درمان است، مگر در موارد خاص که نیاز به بستری طولانی مدت باشد. اما این بیماری در بزرگسالان می‌تواند نشان دهنده‌ی وجود مشکلات زمینه‌ای از جمله بیماری‌های کبدی یا بیماری‌های صفراوی باشد که حتما باید پیگیری و درمان شود.
سوالات متداول
یرقان چه بیماری است؟
یرقان همان زردی یا ایکتیر است که به علت بالا رفتن یک ماده در بدن به نام بیلی‌روبین ایجاد می‌شود و اغلب ریشه در اختلالات کبدی دارد.
آیا یرقان همان هپاتیت است؟
خیر، هپاتیت بیماری التهاب کبد است و اغلب به دلیل عفونت‌های ویروسی ایجاد می‌شود، اما این بیماری می‌تواند زمینه ساز یرقان شود.
یرقان بخاطر بالا بودن چیست؟
یرقان به دلیل بالا بودن بیلی‌روبین در بدن است، اغلب زمانی که کبد نتواند به درستی این ماده را تجزیه و آماده دفع از بدن کند یرقان ایجاد می‌شود.
برای درمان یرقان چه بخوریم؟
به طور کلی پیشنهاد ما برای درمان یرقان مصرف میوه، سبزیجات و مواد غذایی است که طبع سردی دارند، اما مصرف خوراکی‌های صد زردی یک درمان جانبی است و در کنار آن می‌بایست درمان‌های لازم را زیر نظر پزشک شروع کرد.
