یکی از عارضه‌های آزاردهنده برای کودکان و نوزادان عفونت گوش است که معمولاً با بی‌قراری و گریه آنها همراه می‌شود. اگر این عارضه توسط والدین مورد بی‌توجهی قرار بگیرد، امکان دارد عوارضی همچون کاهش شنوایی و… را داشته باشد. در این مطلب تلاش شده است تا در رابطه با این موضوع که چرا گوش نوزادان و کودکان عفونت می‌کند، مطالبی مفید عنوان شود. پس برای کسب نکاتی در این زمینه، لطفاً تا پایان همراه ما باشید.
علائم عفونت گوش در کودکان چیست؟
سوالی که برای بیشتر پدرها و مادرها خصوصاً آنهایی که کم تجربه هستند، پیش می‌آید این است که چطور متوجه شویم که گوش کودکمان عفونت کرده است؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که با توجه به نشانه‌ها و علائم می‌توان این موضوع را متوجه شد. به عنوان مثال گوش کودکتان ملتهب شده و او احساس درد دارد؛ به گونه‌ای که دائماً بی‌قرار و بی‌تاب است و شما متوجه عفونت گوش او خواهید شد. همچنین در چنین شرایطی کودک نمی‌تواند درد خود را توضیح دهد و شروع به کشیدن گوش خود می‌کند. البته یکی دیگر از نشانه‌های عفونت در گوش نیز تب است. ضمناً در چنین الگوی خوراک و خواب کودک تغییر کرده و کمتر می‌خوابد و در مواقع بیداری نیز دائماً گریه می‌کند. علائمی نظیر تجمع چرک یا خروج آن از گوش از جمله بارزترین نشانه‌های ایجاد عفونت در گوش نوزاد هستند و با روبرو شدن با چنین موضوعی، باید به پزشک مراجعه شود تا پزشک نیز با تجویز دارو، عوامل عفونی را از بین ببرد.
عفونت گوش در کودکان چقدر طول می‌کشد؟
عفونت گوش نوزاد را کلافه می‌کند و ممکن است با درد برای آنها همراه باشد؛ لذا والدین نیز با دیدن بچه‌ها که اذیت می‌شوند، دوست دارند هرچه سریعتر این مشکل برطرف شود. به همین دلیل یکی از سوال‌های پرتکراری که پدرها و مادرها در رابطه با این مسئله می‌پرسند این است که عفونت گوش در چه بازه زمانی بهبود پیدا می‌کند؟ در پاسخ این سوال باید بگوییم که واقعیت این است که می‌توان یک زمان مشخص را برای این مسئله عنوان کرد؛ زیرا روند درمانی به عوامل مختلفی مانند شدت عفونت گوش، دلایل ایجاد کننده عفونت، شرایط فیزیکی کودک و وضعیت سیستم ایمنی بدن او بستگی دارد. پس این بازه زمانی در کودکان و نوزادان، از فردی به فرد دیگر متغیر است. ضمناً در صورتی که بیماری در مراحل اولیه باشد، علائم خفیفی را از خود نشان می‌دهد که اگر در با هوشیاری والدین عفونت گوش تشخیص داده شده و درمان شود، روند درمانی خیلی کوتاه‌تر خواهد شد. برخی از پدرها و مادرها ترجیح می‌دهند برای درمان عفونت گوش نوزاد خود از روش‌های خانگی بهره بگیرند که البته پیشنهاد می‌کنیم برای به کار بردن هر کدام از این روش‌ها، از قبل با پزشک مشورت کنید. اگر وضعیت نوزاد پس از به کارگیری این روش‌ها بهتر نشد و همچنان علائمی مانند التهاب، درد، وزوز گوش و… را داشت، هرچه سریعتر به دکتر عفونت گوش مراجعه کنید.
دلایل عفونت گوش در کودکان چیست؟
اگر می‌خواهید بدانید دلیل بروز این مسئله چیست، باید بگوییم که عوامل مختلفی هستند که باعث می‌شوند گوش کودکان و نوزادان دچار عفونت شود که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت:
- عفونت گوش میانی در کودکان: این مسئله ممکن است به طور ثانویه و در اثر مبتلا شدن کودکان به بیماری آنفولانزا یا برخی از حساسیت‌ها به وجود آید و یا اینکه اگر کودک به سرماخوردگی مبتلا شود، گوشش دچار عفونت گردد . ساختار گوش به گونه‌ای است که مایعات در آن از قسمت شیپوری عبور می‌کنند و در صورتی که این ناحیه مسدود شده باشد، باعث بروز عفونت و ایجاد درد می‌شود. پس باید عفونت گوش میانی به سرعت مورد توجه قرار گرفته و درمان شود؛ زیرا در غیر این صورت علاوه بر اینکه فرد دچار درد و ناراحتی خواهد شد، ممکن است به پرده صماخ او نیز آسیب وارد شود. اگر عفونت گوش پس از اینکه درمان شد مجدداً بروز پیدا کرد و اصطلاحا عود کرد، در این شرایط به آن عفونت مزمن گوش می‌گویند. بد نیست بدانید که شیوع عفونت گوش در کودکان و نوزادان نسبت به بزرگسالان بیشتر است؛ زیرا لوله شیپوری گوش آنها نسبت به بزرگسالان کوچکتر بوده و عوامل بیماری‌زا به راحتی می‌توانند آن را مسدود نمایند. از طرفی نشانه‌های عفونت مزمن گوش میانی نسبت به نشانه‌های عفونت حاد گوش میانی، خیلی خفیف‌تر است. عفونت مربوط به گوش خارجی و میانی با نشانه‌هایی مانند احساس درد و پر بودن گوش آغاز خواهد شد و تعداد زیادی از کودکان و نوزادان هنگام مواجه شدن با عفونت مزمن گوش، نشانه‌هایی نظیر کاهش شنوایی، خروج مایعات از گوش، تب و مختل شدن خواب را تجربه خواهند کرد.
- عفونت گوش در نوزادان به علت سوراخ کردن گوش: یکی دیگر از عواملی که می‌تواند باعث عفونت گوش در کودکان و نوزادان شود، سوراخ کردن آن است که شیوع نسبتا بالایی هم دارد؛ یعنی زمانی که گوش کودکان و نوزادان را سوراخ می‌کنید، احتمال بروز عفونت افزایش پیدا می‌کند. در چنین شرایطی معمولاً عفونت‌هایی مانند عفونت‌های پوستی به وجود می‌آید و باکتری‌های مختلفی وارد زخم گوش شده که آن ناحیه را عفونی می‌کنند و به ساختار گوش نیز آسیب وارد می‌سازند. به همین دلیل است که اکثر پزشکان معتقدند پس از سوراخ کردن گوش، باید مراقبت‌های لازم را انجام داد تا گوش نوزاد دچار عفونت نشود.
اصلی‌ترین دلایل عفونت گوش در اثر سوراخ کردن شامل موارد زیر می‌باشد:
_مهمترین عامل عفونت این است که هنگامی که گوش کودک را سوراخ می‌کنید، از دستمال‌های غیراستریل و آلوده روی زخم قرار داده می‌شود. حتی اگر در حین انجام این کار افرادی با دست‌های کثیف لاله گوش نوزاد را لمس کنند، احتمال بروز عفونت بالا می‌رود.
_یکی دیگر از موارد تاثیرگذار روی ایجاد عفونت در اثر سوراخ کردن گوش، پوشاندن گوشواره‌های تنگ به گوش نوزاد است. این گوشواره‌ها به لاله گوش فشار آورده و محل سوراخ گوش را عفونی خواهند کرد؛ چرا که با پوشیدن گوشواره‌های تنگ، هوا نمی‌تواند به کانال گوش وارد شود، میزان جریان خون به لاله گوش کاهش پیدا کرده و این ناحیه در برابر عفونت‌ها مقاومت کمی خواهد داشت.
_در صورتی که گوش کودک خود را سوراخ کردید و تصمیم به استفاده از گوشواره برای آن داشتید، باید از گوشواره‌های زبر و خشن که ناحیه زخم را تحریک می‌کنند، استفاده کنید؛ چرا که این موضوع نیز جزو یکی از مهمترین عوامل ایجاد عفونت در حین سوراخ کردن گوش محسوب می‌شود.
_در انتخاب گوشواره کودکان دقت کنید و از خرید گوشواره‌های بلند برای آنها اکیداً خودداری نمایید؛ زیرا ممکن است کودکان با دست گوشواره را بکشند و یا این گوشواره‌ها به لباس آنها گیر کرده و باعث خراش‌های بیشتری روی لاله گوششان شود. بدین ترتیب عفونت گوش نیز به وجود خواهد آمد.
چگونه عفونت گوش کودک را درمان کنیم؟
در صورتی که متوجه ایجاد عفونت در گوش نوزاد یا کودک خود شدید، بهتر است بلافاصله پزشک مراجعه کنید؛ زیرا پزشکان با توجه به نوع عفونت و شدت آن، درمان‌های مناسب را تجویز می‌کنند. بدین ترتیب اگر زودتر بتوانید عامل بیماری‌زا را از بین برده و عفونت را درمان کنید، از عوارض بیشتر این مسئله پیشگیری خواهید کرد.
درمان عفونت گوش نوزاد در خانه چگونه است؟
بعضی از والدین ترجیح می‌دهند عفونت گوش فرزند خود را با روش‌های خانگی که علاوه بر ساده‌تر بودن، کم هزینه نیز هستند از بین ببرند. البته برای انجام این کار نیز نباید از‌یک روش درمانی خانگی به شکل خودسرانه استفاده شود؛ بلکه باید هر اقدامی زیر نظر پزشک صورت پذیرد. در صورتی که عفونت گوش نوزاد چندان شدید نباشد، برای رفع آن می‌توان از آنتی بیوتیک استفاده کرد. بهترین روش‌های خانگی جهت درمان عفونت مزمن گوش میانی استفاده از آب پیاز، کمپرس گرم، روغن سیر و پروکسید هیدروژن می‌باشد. در صورت تمایل به درمان از طریق های گیاهی می‌توانید از روغن‌هایی نظیر روغن زیتون، روغن کرچک و روغن نارگیل بهره بگیرید. همانطور که گفتیم مزیتی که درمان‌های خانگی دارند این است که به سادگی انجام می‌شوند و معمولاً مواد مورد نظر آنها، در دسترس همه است. همچنین این درمان‌ها هزینه سنگینی را برای بیماران به وجود نمی‌آورد.
برای درمان عفونت گوش در کودکان زیر دو سال چه کنیم؟
یکی از راه‌های خانگی جهت درمان عفونت گوش کودکان و نوزادانی که سنشان زیر دو سال است، استفاده از شیر مادر است. جالب است بدانید که این روش از گذشته تاکنون رایج بوده است و از آنجایی که شیر مادر دارای آنتی بیوتیک‌های طبیعی بوده، به راحتی می‌تواند در مقابل عوامل ویروسی و باکتریایی که باعث ایجاد عفونت گوش می‌شوند، مبارزه کند. پس اگر عفونت گوش کودک یا نوزاد شما در مراحل اولیه است، می‌توانید در طول روز دو مرتبه و در هر مرتبه چند قطره از شیر مادر را داخل گوش نوزاد چکانده و پس از گذشته ۴ یا ۵ دقیقه، مجرای گوش او را با یک دستمال تمیز پاک کنید. خواهید دید که با انجام این کار ترشحات عفونی گوش نوزادتان خارج می‌شود. فقط مراقب باشید به هیچ وجه کودک خود را در هوای سرد بدون کلاه، به بیرون نبرید و هنگام بیرون رفتن و قرار گرفتن در معرض سرما، گوش‌های او را کاملاً بپوشانید.
درمان دارویی عفونت گوش کودک
پیش از اینکه داروی عفونت گوش کودک معین شود، ابتدا باید عامل به وجود آورنده عفونت شناخته شده و متناسب با آن داروی مورد نظر توسط پزشک تجویز شود. طبق نظر متخصصان صورتی که عامل ایجاد عفونت گوش کودک و نوزاد یک عفونت باکتریایی باشد و یا مدت زمان مبتلا شدن کودک به عفونت گوش طولانی باشد، از آنتی بیوتیک جهت درمان بهره گرفته می‌شود. به عنوان مثال آنتی بیوتیک آموکسی کلاو در چنین شرایطی کمک کننده است. فقط این نکته را در نظر داشته باشید که برای کودکان زیر یک سال به هیچ وجه نمی‌توانید بدون مجوز پزشک از آنتی بیوتیک استفاده کنید.
آیا می‌توان عفونت گوش کودک را بدون آنتی بیوتیک درمان کرد؟
اگر این بیماری در مراحل اولیه بوده و هنوز چندان شدید نشده باشد، می‌توان به کمک درمان‌های خانگی و بدون هیچ گونه نیازی به آنتی بیوتیک، آن را درمان نمود. حتی زمانی که عامل به وجود آورنده عفونت گوش، ویروسی باشد نیز احتیاجی به استفاده از آنتی بیوتیک نیست. برخی سوال کرده‌اند که برای عفونت گوش کودکان از چه شربتی می‌توان استفاده کرد یا مثلاً چه قطره‌هایی را می‌توان برای درمان این بیماری به کار برد؟ جهت پاسخ به این سوال باید بگوییم که می‌توانید از قطره‌هایی که حاوی آنتی بیوتیک هستند، استفاده کرده و یا از مسکن‌های ضد درد نظیر ایبوپروفن و استامینوفن بهره بگیرید. توصیه می‌کنیم جهت درمان عفونت گوش کودکان زیر دو سال خود، هیچ دارویی را به شکل خودسرانه به کودکتان ندهید؛ چرا که احتمال ابتلا به بیماری خطرناکی به نام «سندرم ری» وجود دارد.
درمان عفونت گوش کودکان با جراحی
در صورتی که از زمان ابتلای کودک به عفونت گوش مدت زیادی گذشته باشد و در این بازه زمانی هیچ اقدامی برای درمان او نشده باشد، احتمالاً دیگر درمان‌های دارویی کارساز نیست؛ چرا که امکان دارد کودک طی این مدت بارها به عفونت گوش مزمن دچار شده باشد و در چنین شرایطی پزشک تشخیص می‌دهد که با جراحی، مایعات را از گوشت تخلیه کرده و بیماری را درمان کند. جراحی گوش «تمپانوستومی » نام دارد که در آن پزشک با وارد کردن یک لوله در یکی از گوش‌ها یا هر دوی آنها، عفونت گوش نوزاد را تخلیه کرده تا پس از انجام این کار، کم کم علائم بهبود خود را نشان دهد.
خطرات عفونت گوش در کودکان شامل چه مواردی است؟
این مسئله ضمن اینکه شنوایی کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، باعث ایجاد ناتوانی نیز می‌شود و امکان دارد به پرده صماخ نیز آسیب بزند؛ به همین دلیل است که تاکید می‌شود به محض تشخیص عفونت گوش، اقدامات لازم جهت درمان آن به عمل آید. اگر این کار انجام نشود، ممکن است میزان عفونت و چرک تا اندازه‌ای پیشرفت کند که کودک را به ناشنوایی برای همیشه مبتلا نماید. بیمارانی که جهت درمان و عفونت گوششان نیازمند جراحی هستند؛ اگر این اقدام را در زمان مقرر انجام ندهند، ممکن است با گذر زمان ضمن کاهش شدید قدرت شنوایی، گفتار و تکلم آنها نیز تحت تاثیر منفی قرار گرفته و در صحبت کردن نیز با اختلالات زیادی مواجه باشند.
چگونه از بروز عفونت گوش در کودکان و نوزادان پیشگیری کنیم؟
راه‌های مختلفی برای جلوگیری از مبتلا شدن کودکان و نوزادان به عفونت گوش وجود دارد که برخی از مهمترین آنها شامل موارد زیر هستند:
_انجام واکسیناسیون به موقع کودک، یکی از مهمترین موارد در مسئله پیشگیری از ایجاد عفونت در گوش کودک و نوزاد است. پس این موضوع را جدی بگیرید و از آن غفلت نورزید.
_اطمینان را به شما می‌دهیم که هیچ تغذیه‌ای برای کودک به اندازه شیر مادر مناسب نیست. پس سعی کنید تا آنجا که می‌توانید شیر مادر را جایگزین شیر خشک کرده تا کودک با دریافت آنتی بادی‌های طبیعی که در شیر مادر مادرش وجود دارد، بتواند در مقابل عوامل بیماری‌زا و عفونت‌زا همچون عفونت گوش مقابله کند. ضمناً مادران عزیز توجه داشته باشند که بهترین حالتی که می‌توانید کودک خود را شیر دهید تا مایعات به گوش میانی او جریان پیدا کنند، موقعیتی است که سر نسبت به بدنش بالاتر باشد و یا اینکه نوزاد در حالت نشسته شیر بخورد.
_سعی کنید قبل از هر بار بغل کردن کودکتان یا شیر دادن به او دست‌های خود را کاملاً شسته و تمیز کنید. همه نکات بهداشتی را رعایت نمایید تا احتمال ابتلای نوزاد به چنین مشکلی به مراتب کاهش پیدا کند.
_مراقب باشید کودکان در معرض دود سیگار و هر ماده مخدر دیگری قرار نگیرند؛ چرا که قرارگیری کودک در چنین محیط‌های آلوده‌ای، باعث می‌شود تا او مستعد مبتلا شدن به عفونت گوش باشد.
_پس از هر بار استحمام نوزادان و کودکان، سعی کنید به دقت گوش‌های آنها را خشک کرده؛ چون مرطوب ماندن گوش شرایط خوبی را جهت رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند و در نتیجه احتمال مبتلا شدن کودک به عفونت گوش افزایش پیدا می‌کند. هنگام شستن سر و بدن فرزندتان مراقب باشید آب یا مواد شوینده‌ای نظیر صابون و شامپو داخل گوش او نرود. لذا بهتر است مادران قبل از استحمام، داخل مجرای گوش فرزندان خود را با وازلین یا روغن زیتون چرب کنند.
_یکی دیگر از راه‌ها برای جلوگیری از ابتلای کودک به عفونت گوش، کنترل و درمان آلرژی‌ها و حساسیت‌هاست؛ زیرا در صورت بروز آلرژی، مجرای گوش دچار التهاب شده و این التهاب می‌تواند به مسدود شدن شیپور استاش و در نتیجه به وجود آمدن عفونت در گوش منجر شود.
_جالب است بدانید در صورت متورم شدن لوزه‌های کودک یا نوزاد، ممکن است در خواب خروپف کرده و از طریق دهان نفس بکشد. در چنین موقعیتی برای گوش شرایطی را ایجاد می‌کند که مستعد ابتلا به عفونت خواهد شد. توصیه می‌کنیم جهت پیشگیری از مبتلا شدن کودکتان به عفونت گوش، لوزه‌هایی را که احتیاج به جراحی دارند، هرچه سریعتر درمان کنید.
هزینه درمان عفونت گوش کودکان و نوزادان چقدر است؟
در رابطه با هزینه باید بگوییم که این مسئله کاملاً بستگی به مرحله پیشروی بیمار دارد و متناسب با آن، افزایش پیدا می‌کند. بدیهی است که در مراحل اولیه درمان قطعا هزینه کمتری پرداخت خواهد شد. اگر بیماری عود کرده باشد و یا کودک به عفونت مزمن گوش دچار شده باشد؛ ضمن اینکه فرایند درمان پیچیده‌تر می‌شود، امکان دارد به جراحی نیاز باشد و هزینه‌ها به مراتب بالاتر می‌رود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
پس از بروز علائم و نشانه‌های عفونت گوش در نوزادان و کودکان در صورتی که هر یک از موارد زیر رویت شد، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
_اگر بعد از گذشت چند روز تب کودک بالا رفت و التهاب و درد او نیز بیشتر شد.
_در صورتی که با به کارگیری درمان‌های خانگی، همچنان علائم عفونت گوش پابرجا بود و هیچ نشانه از بهبودی حاصل نشد.
_اگر میزان چرک و ترشحات گوش و بی‌تابی‌ها و بی‌قراری‌های فرزندتان روز به روز بیشتر شد.
در صورتی که چنین اتفاقاتی افتاد سعی کنید ظرف کوتاه‌ترین زمان ممکن موضوع را با پزشک در جریان گذاشته و به ایشان مراجعه کنید تا اقدامات لازم جهت درمان فرزندتان به کار گرفته شود.
سوالات متداول عفونت گوش در کودکان و نوزادان
۱_آیا فردی که مبتلا به عفونت گوش است می‌تواند شنا کند؟
پزشکان توصیه می‌کنند که افراد مبتلا به عفونت گوش، به هیچ وجه به استخر نروند و شنا نکنند؛ چرا که رطوبت باعث می‌شود شرایط درمان خیلی سخت‌تر شود. ضمناً چنین افرادی در فضاهای سرد باید گوش خود را با کلاه یا هر پوشش مناسب دیگری بپوشانند.
۲_عفونت حاد گوش میانی در کودکان چه عارضه‌ای به همراه دارد؟
در صورتی که به این مسئله توجه نشود، ممکن است کم کم گسترش پیدا کرده و باعث کم شنوایی کودک و نهایتاً ناشنوایی او شود. پس در صورت رویت علائم، بدون درنگ به پزشک مراجعه کنید.
۳_عفونت حاد گوش زودتر درمان می‌شود یا عفونت مزمن گوش؟
عفونت حاد گوش هم سریعتر پیشرفت می‌کند هم راحت‌تر درمان خواهد شد، اما عفونت مزمن در زمان طولانی‌تری درمان خواهد شد؛ چرا که شامل دوره‌های عود بیماری می‌باشد.
