بیلی روبین در زردی نوزاد چه تاثیری دارد؟

یکی از مشکلاتی که چند روز پس از تولد برای نوزادان رخ می‌دهد و اکثر والدین با آن دست و پنجه نرم می‌کنند زردی نوزاد است. نوزادان تازه متولد شده کبد نابالغی دارند که در دفع سموم و مواد شیمیایی اضافی بدن ناتوان است و تا زمان تکامل کامل این اندام‌ها ممکن است برخی تغییرات شیمیایی در بدن نوزادان رخ دهد. یکی از مواد شیمیایی که سطح اضافی آن می‌بایست از بدن دفع گردد بیلی‌روبین است، چرا که تجمع این ماده در خون سبب زردی نوزاد می‌شود.

در ادامه مقاله قصد داریم به این موضوع بپردازیم که بیلی‌روبین چیست و چگونه باعث زردی در نوزادان می‌شود؟ و چگونه می‌توان آن را کاهش داد؟ پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

بیلی روبین چیست؟

بیلی روبین ( bilirubin ) در واقع رنگدانه‌ای زرد متمایل به قهواه‌ای است که برای کمک به تجزیه هموگولوبین در بدن تولید می‌شود، وجود این ماده برای عملکرد درست بدن ضروری می‌باشد و به طور طبیعی در بدن انسان وجود دارد؛ اما افزایش میزان آن در بدن می‌تواند منجر به زردی شود. مقادیر اضافی این ماده می‌بایست در کبد تجزیه شده و از طریق صفرا و دستگاه گوارشی از بدن دفع می‌شود.

نقش بیلی روبین در زردی نوزاد

همانطور که پیش‌تر گفتیم برای اینکه بیلی‌روبین در بدن مشکل ساز نشود مقدار اضافی آن می‌بایست از طریق ادرار و مدفوع دفع گردد، اما در نوزادان که هنوز کبد بالغ نشده و دستگاه گوارش قدرت کافی را ندارد حجم قابل توجهی از این ماده از بدن نوزاد دفع نمی‌شود و تجمع آن در بدن سبب زردی یا به اصطلاح هایپر بیلی روبینمی می‌شود.

انواع بیلی روبین خون نوزادان

بیلی روبین مستقیم

بیلی روبین مستقیم بیلی روبینی است که از کبد عبور کرده و به صفرا تبدیل شده است. این نوع از بیلی روبین نوزاد معمولا غیر سمی است و به راحتی از بدن دفع می‌شود.

بیلی روبین غیر مستقیم

این نوع بیلی روبین از کبد عبور نکرده و به صفرا تبدیل نشده است؛ که معولا سمی می‌باشد.

بیلی روبین توتال خون نوزاد چیست؟

به مجموع بیلی روبین مستقیم و غیر مسقیم خون نوزاد بیلی روبین توتال می‌گویند. در واقع میزان بیلی روبین توتال خون نوزاد تعیین کننده میزان زردی است.

مقدار بیلی روبین نرمال در نوزاد

مقدار بیلی‌‌روبین کم‌تر از 5 میلی‌گرم در دسی‌لیتر نرمال است، اما اگر مقدار بیلی روبین در آزمایش خون بیش‌تر از 5 باشد نشان‌ دهنده ابتلا نوزاد به زردی است. البته تشخیص و درمان زردی نوزاد حتما می‌‎بایست زیر نظر پزشک انجام شود.

دلایل افزایش بیلی روبین در نوزادان

1- سرعت تجزیه گلبول های قرمز خون

بیلی روبین ماده‌ای است که از تجزیه گلبول‌های قرمز خون در بدن ایجاد می‌شود. گلبول‌های قرمز نوزادان در مقایسه با بزرگسالان سریع‌تر تجزیه می‌شوند و در نتیجه بیلی روبین بیش‌تری در بدن نوزاد تولید می‌شود.

2- عدم توانایی کبد برای پردازش و تجزیه بیلی روبین

بیلی روبین در بدن همه انسان‌ها تولید می‌شود و توسط کبد تجزیه و به صفرا تبدیل می‌شود. صفرا نیز از طریق روده‌ها دفع می‌گردد و بدین ترتیب این ماده در بدن باقی نمی‌ماند. اما در نوزادان تازه متولد شده کبد تکامل نیافته و در حال رشد است، در این شرایط که کبد توانایی لازم برای تجزیه بیلی روبین را ندارد حجم این ماده در بدن افزایش می‌یابد.

3- انسداد مجاری صفراوی

بیلی روبینی که در کبد تجزیه می‌شود به صفرا تبدیل شده و از طریق روده دفع می‌گردد. حال زمانی که مجاری صفراوی مسدود باشد صفرا در کبد باقی می‌ماند و منجر به افزایش بیلی روبین نوزاد می‌شود.

روش های اندازه گیری بیلی روبین خون نوزاد

زردی نوزاد گاهی با معاینه چشمی هم قابل تشخیص است، اما اندازه گیری دقیق بیلی روبین نوزاد در زردی به دو روش زیر صورت می‌گیرد:

آزمایش خون

دقیق‌ترین روش اندازه‌گیری بیلی روبین نوزاد آزمایش خون است. در این روش از کف پای نوزاد مقداری نمونه خون گرفته می‌شود و طبق آن بیلی روبین سرم خون نوزاد مشخص می‌شود. در واقع میزان بیلی روبین مطابق با سن و وزن نوزاد نشان‌دهنده درجه زردی می‌باشد.

پیشنهاد مطالب مرتبط: جدول درجه بندی زردی نوزاد

بیلی روبین متر

بیلی روبین متر یا بیلی سنج دستگاهی است که به وسیله آن بیلی روبین نوزاد اندازه‌ گیری می‌شود. این دستگاه یک اشعه نور را به سطح پوست نوزاد می‌تاباند و از بازتاب این نور به دستگاه عدد بیلی روبین نوزاد مشخص می‌شود. این دستگاه معمولا باید مقابل پیشانی یا سینه نوزاد قرار گیرد.

دستگاه بیلی روبین متر دو نوع مختلف دارند:

دستگاه بیلی روبین پوستی

دستگاه بیلی روبین متر پوستی از طریق تماس با پوست نوزاد و بازتاب اشعه به دستگاه سطح بیلی روبین را اندازه گیری می‌کند. برای استفاده از این نوع دستگاه آن را مقابل پیشانی یا سینه نوزاد قرار دهید تا عدد بیلی روبین خون نوزاد را نمایش دهد.

دستگاه بیلی روبین متر خونی

دستگاه بیلی روبین متر خونی از طریق دریافت نمونه خون از بدن نوزاد سطح بیلی روبین را اندازه گیری می‌کند. نمونه خون معمولا از پاشنه پا و یا نوک انگشت نوزاد گرفته می‌شود. برای استفاده از دستگاه مقداری نمونه خون از نواحی ذکر شده بگیرید؛ سپس یک سرنگ را به دستگاه متصل کرده و نمونه خون را در دستگاه بریزید، پس از چند ثانیه میزان بیلی روبین نوزاد روی نمایشگر دستگاه مشخص می‌شود.

راهکارهای کاهش بیلی روبین و رفع زردی نوزاد

برای کاهش بیلی‌روبین خون نوزاد و درمان زردی راه‌کارهای متفاوتی وجود دارد. هر یک از این روش‌ها می‌بایست با توجه به درجه زردی، سن و وزن نوزاد توسط پزشک تجویز شود. سه مورد از موثرترین روش‌ها در کاهش بیلی‌ روبین عبارتند از:

1- تغذیه مکرر

هنگامی که نوزاد دچار زردی شده اغلب توصیه می‌شود که با فواصل زمانی دو الی سه ساعت به نوزاد شیر دهید، چراکه افزایش تعداد دفعات شیردهی سبب افزایش دفع ادرار و مدفوع می‌شود و با دفع سموم و مواد مضر زردی کاهش می‌یابد.

فتوتراپی

یکی از روش‌هایی که به سرعت به کاهش زردی نوزاد کمک می‌کند استفاده از دستگاه‌های فتوتراپی است. دستگاه فتوتراپی با تابش یک نور خاص به سطح پوست بدن به تجزیه بیلی‌روبین کمک می‌کند و زردی نوزاد را بهبود می‌بخشد.

این دستگاه‌ها در مراکز درمانی و بیمارستان‌ها قابل استفاده می‌باشند، اما شرکت‌های از جمله کرج بی بی امکان استفاده از این دستگاه را در منزل هم فراهم نموده است، برای اجاره دستگاه زردی نوزاد در کرج کلیک نمایید و یا با شماره تمس حاصل فرمایید تا کارشناسان ما شما را در انتخاب یک دستگاه خوب یاری نمایند.

تعویض خون

در مواقعی که زردی به درجه‌ای خطرناک رسیده باشد و بدن نوزاد به درمان‌های دیگر جواب نداده باشد می‌بایست تعویض خون انجام شود. این روش حتما زیر نظر پزشک متخصص و در مراکز درمانی معتبر باید انجام شود.

عوارض افزایش بیلی روبین خون نوزاد

افزایش سطح بیلی روبین خون نوزاد منجر به زردی شدید می‌شود و عوارضی به همراه دارد. از جمله این عوارض عبارتند از:

1- انسفالوپاتی حاد ناشی از بیلی روبین

انسفالوپاتی حاد ناشی از بیلی روبین (AIG) بیماری است که در اثر افزایش بیلی روبین در مغز نوزاد ایجاد می‌شود و بسیار خطرناک است. در واقع این بیماری باعث سفت شدن عضلات شده و آسیب به مغز و عقب ماندگی ذهنی نوراد را به دنبال دارد.

علائم انسفالوپاتی حاد ناشی از بیلی روبین

• سفت شدن عضلات
• تشنج
• گریه شدید و با صدای بلند
• بی حالی
• تغذیه ضعیف

2- کرنیکتروس

کرنیکتروس نوعی آسیب مغزی است که در اثر افزایش بیلی روبین رخ می‌دهد. این بیماری منجر به اختلال در عملکرد مغزنوزاد می‌شود و عقب ماندگی ذهنی، فلج مغذی، ناشنوایی، کوری و حتی مرگ می‌شود.

علائم کرنیکتروس

• سفت شدن عضلات
• کاهش ضربان قلب
• مشکل تنفسی
• تشنج
• کاهش رفلکس

3- کم شنوایی

افزایش بیلی روبین باعث آسیب به سلول‌های شنوایی در گوش داخلی می‌شود و کاهش شنوایی را به دنبال دارد. حدود 20 تا 30 درصد نوزادانی که زردی شدید دارند دچار این عارضه می‌شوند.

عواملی که خطر ابتلا به عوارض ناشی از بالا رفتن بیلی را افزایش می‌دهد عبارتند از:

• کم‌ خونی هموتولیک
• عدم سازگاری خون مادر و جنین
• وزن پایین هنگام تولد
• تولد زودرس

4- فلج مغذی

افزایش سطح بیلی روبین و رسیدن آن به مغز موجب آسیب به مغز می‌شود و به دنبال آن فلج مغزی اتفاق می‌افتد. فلج مغزی موجب عدم تعادل و هماهنگی در اندام‌های بدن و مشکلات حرکتی می‌شود.

تاثیر تغذیه مادر در کاهش بیلی روبین و زردی نوزاد

یکی از راهکارهایی که برای کاهش بیلی اضافی خون نوزاد و رفع زردی توصیه می‌کنیم شیردهی مکرر است. البته باید خاطر نشان کنیم، شیری که به نوزاد داده می‌شود باید کیفیت کافی را داشته باشد.

بهتر است در زمان شیردهی از مصرف خوراکی‌های چرب و با طبع گرم خودداری نمایید. برای کسب اطلاعات بیش‌تر می‌توانید مقاله تغذیه مادر برای زردی نوزاد را بخوانید.

نتیجه گیری

عامل اصلی بروز زردی در نوزادان تجمع بیلی‌روبین در خون است، بنابراین با کمک به دفع این ماده از بدن می‌توان زردی نوزاد را درمان کرد. پیش از هرگونه اقدام درمانی حتما با پزشک مشورت نموده و از به کارگیری درمان‌های خودسرانه برای نوزادان اجتناب نمایید.

سوالات متداول

آیا بیلی‌روبین 8 در نوزاد خطرناک است؟

بیلی روبین 8 به معنی ابتلا نوزاد به زردی است، اما میزان خطرناک بودن یا نبودن آن می‌بایست توسط پزشک مطابق با سن و وزن نوزاد تعیین گردد.

آیا بیلی روبین بالا در نوزاد خطرناک است؟

بله، بیلی‌روبین بالا حاکی از زردی شدید است و در صورت عدم درمان و کاهش آن می‌تواند منجر به مشکلات جبران ناپذیری برای نوزاد شود.