اکثر نوزادان تازه متولد شده با مشکل زردی مواجه هستند و در واقع زرده نوزاد جزو یکی از مسائل رایج در میان آنهاست که معمولاً پس از گذشت چند هفته برطرف می‌شود. زردی نوزاد به دلیل وجود ماده‌ای به نام بیلی روبین می‌باشد که از تجزیه گلبول‌های قرمز به دست می‌آید. هنگام بروز زردی نوزاد والدین برای درمان نوزاد را نزد پزشک می‌برند. در طب سنتی نیز درمان‌هایی برای برطرف کردن این مشکل وجود دارد که البته همه این مسائل باید تحت نظر پزشک انجام شود. در مقاله امروز ما قصد داریم راجع به موضوع درمان زردی نوزادان با طب سنتی و داروی گیاهی صحبت کنیم. پس اگر علاقمند به کسب اطلاعاتی در این زمینه هستید، لطفاً ما را تا پایان همراهی بفرمایید.
درمان زردی نوزاد با طب سنتی چگونه است؟
طب سنتی برای درمان انواع و اقسام بیماری‌ها از گیاهان دارویی و دمنوش‌ها استفاده می‌کند. زردی نوزاد نیز جزو بیماری‌هایی است که طب سنتی جهت درمان آن راهکارهایی را ارائه داده است و این راهکارها مخصوص کسانی است که تمایل ندارند فرزند خود را در بیمارستان بستری کنند. چنین افرادی به متخصصان طب سنتی مراجعه کرده و از آنها کمک می‌گیرند.
تشخیص زردی نوزادان در طب سنتی چگونه است؟
متخصصین طب سنتی معتقدند که اصلی‌ترین عامل ایجاد زردی بالا رفتن صفرا در بدن است. از آنجایی که این متخصصین معتقدند که صفرا جزو یکی از اخلاط‌های چهارگانه بدن است و دقیقاً مانند آتش میل به صعود دارد، زردی نیز جزو بیماری‌هایی است که ابتدا از صورت آغاز شده و اگر به موقع درمان نشود، به سایر نواحی بدن نیز منتقل می‌شود.
داروهای گیاهی مفید برای درمان زردی نوزادان شامل چه مواردی است؟
امروزه بیشتر والدین برای درمان مشکلات فرزندشان به دنبال داروهای شیمیایی هستند و کمتر کسی پیدا می‌شود که به متخصصین طب سنتی مراجعه کند. همانطور گفتیم این متخصصین با تکیه بر علوم سنتی بیشتر از گیاهان دارویی جهت درمان بیماری‌ها بهره می‌گیرند و در بسیاری از مواقع نمی‌توان تاثیر مثبت چنین داروهایی را روی درمان انکار کرد. در ادامه می‌خواهیم فهرستی از چند داروی گیاهی مفید برای درمان زردی نوزادان را به شما معرفی کنیم.
▪ خشت داروی گیاهی موثر زردی نوزادان: خشت یک گیاه دارویی روی درمان بیماری زردی نوزادان بسیار موثر است. اگر به خاطر داشته باشید یا برایتان تعریف کرده باشند، مادربزرگ‌های قدیم هنگامی که نوزاد تازه متولد می‌شد، اگر سفیدی چشم او کمی متمایل به زرد بود، مقداری شیر خشت به او می‌خوراندند تا به سفیدی تبدیل شود. در حال حاضر از نظر علمی اثبات شده است که این ماده روی درمان این بیماری تاثیرگذار است؛ چرا که داخل آن قندی به نام مانیتول وجود دارد که یکی از مواد موثر بر درمان زردی است. برای استفاده از این ماده مفید مقدار کمی از آن را تقریباً به اندازه یک دانه نخود داخل مقداری آب جوش حل کرده و آن را داخل یک صافی ریز بریزید. عصاره به دست آمده را در طول روز در دو یا سه نوبت به نوزاد بدهید. دقت داشته باشید که در هر دفعه به اندازه یک قاشق مرباخوری از عصاره شیر خشت را در دهان نوزاد بریزید.
▪ ترنجبین داروی گیاهی موثر زردی نوزاد: یکی دیگر از داروهای گیاهی که برای درمان این بیماری تاثیرگذار است، ترنجبین است که بهتر است در فاصله زمانی ۶ تا ۱۰ روز آن را مورد استفاده قرار دهید. فقط دقت داشته باشید که در این مدت از این گیاه به طور صحیح استفاده کنید تا درمانی بی‌خطر و موثر را داشته باشد و هیچ گونه عارضه‌ای را بر جای نگذارد. این ماده را نیز همچون شیر خشت در مقداری آب جوش ریخته و از داخل توری رد کنید. هر دو ساعت یکبار به اندازه یک قاشق چای‌خوری از آن را به فرزندتان بدهید. مطمئن باشید اگر چند روز این کار را انجام دهید، اثرات زردی تا حد زیادی از بین خواهد رفت. در حین استفاده از عصاره ترنجبین رنگ مدفوع یا ادرار فرزند خود را نیز بررسی کرده و اگر دیدید به رنگ زرد طلایی تغییر کرده‌اند و چهره نوزادتان نیز حالت زردی کم کم خارج شد، می‌توانید اطمینان پیدا کنید که این ماده تاثیر مثبت گذاشته است و بیماری در حال درمان و بهبودی است. بد نیست بدانید که در طب اسلامی تبریزیان روش دیگری جهت استفاده از ترنجبین وجود دارد و آن این است که دستمالی تمیز و نازک را داخل مخلوط آب و ترنجبین کرده و آن را در قسمت‌هایی همچون پیشانی یا پشت گوش نوزاد بگذارید؛ بدین ترتیب ترنجبین از طریق پوست نوزاد جذب شده و باعث بهبود وضعیت بیماری وی خواهد شد.
آیا مصرف خودسرانه ترنجبین و شیر خشت عارضه‌ای دارد؟
از آنجایی که زردی نوزاد با علائمی مانند بی‌خوابی، بی‌قراری، زرد شدن رنگ پوست و سفیدی چشم همراه است، معمولاً والدین به سرعت متوجه این موضوع خواهند شد. نسخه‌های گیاهی مانند ترنجبین و شیر خشت که در طب سنتی برای برطرف کردن این بیماری توصیه می‌شوند، قطعاً تاثیر مثبت می‌گذارند. اما معنای این جمله این نیست که والدین مجاز باشند با مشاهده چهره زرد رنگ کودکشان از شیر خشت یا ترنجبین استفاده کنند. بنابراین جهت انجام این کار حتماً اجازه پزشک طب سنتی را داشته باشید؛ چرا که مصرف خودسرانه ممکن است کودک را دچار مشکلاتی نظیر دل پیچه یا اسهال کند. اما اگر پیش از آن با پزشک مشورت کنید، ایشان با توجه به شرایط نوزادتان میزان مصرف و نحوه آن را به شما آموزش خواهد داد و شما نیز با رعایت این دستورالعمل‌ها از بروز هرگونه مشکلی پیشگیری کرده و به بهبود وضعیت فرزندتان کمک می‌کنید.
▪ شستشوی دست و پای نوزاد با عرقیجات:
راه دیگری که برای کنترل زردی نوزاد وجود دارد این است که با عرقیجات گیاهی مانند شاتره و کاسنی روزی چند بار دست و پای او را شست و شو دهید. البته دقت داشته باشید که در حین انجام این کار دمای بدن نوزادتان کاهش پیدا نکند. می‌توانید پیش از استفاده از این عرقیجات آنها را اندکی حرارت دهید. متخصصان علم طب سنتی توصیه می‌کنند که برای بهره‌گیری از این عرقیجات یک یا دو لیوان از آنها را داخل یک لگن آب ریخته و نوزاد را حدود ۱۰ دقیقه داخل لگن گذاشته و ماساژ دهند. با انجام این کار معمولا اثرات زردی تا حد زیادی از بین می‌رود؛ چرا که در این روش سلول‌های کبد ترمیم شده و زردی کاهش پیدا می‌کند.
▪ حمام درمانی با عصاره گیاهان:
یکی دیگر از راهکارهایی که در طب سنتی برای کنترل زردی در نوزادان به آن اشاره شده است، بهره‌گیری از عصاره گل بنفشه یا گل ختمی جهت حمام درمانی است. البته این روش برای مواردی جواب می‌دهد که میزان زردی نوزاد خفیف باشد. در مواردی که زردی شدید است، گل بنفشه یا گل ختمی باید در کنار سایر درمان‌ها مورد استفاده قرار بگیرد، وگرنه تاثیر چندانی نخواهد گذاشت.
▪ آرد جو برای درمان زردی نوزاد:
همانطور که گفتیم اصلی‌ترین دلیل زردی نوزاد افزایش میزان بیلی روبین در بدن آنهاست. در طب سنتی استفاده از آرد جو برای درمان این بیماری توصیه می‌شود. طی این درمان بهتر است مقداری آرد جو را روی صورت یا اطراف ناف نوزادتان بپاشید. جالب است بدانید که استفاده از آرد جو در کنار روش فلوروسنت که جزو درمان‌های متداول برای زردی نوزاد است، فوق العاده تاثیرگذار است.
▪ درمان زردی نوزاد با حجامت:
واژه حجامت برای نوزاد ممکن است اندکی عجیب و غریب به نظر برسد، اما باید بدانید که یکی از روش‌های موثر در طب سنتی جهت بیماری زردی حجامت است. در این روش برش کوچکی در پشت گوش نوزاد زده می‌شود تا مقداری خون دفع گردد؛ در نتیجه از میزان بیلی روبین موجود در خون نوزاد کاسته شده و اثرات زردی نیز با گذشت زمان کاسته می‌گردد. شدیداً توصیه می‌کنیم که حجامت را توسط پزشک متخصص و در شرایط بسیار بهداشتی انجام دهید.
▪ نور فلوروسنت برای درمان زردی نوزاد:
نور فلوروسنت نیز جزو درمان‌های رایج برای برطرف کردن این بیماری است که روشی مطمئن و بسیار بی‌خطر و مناسب است که تا حد زیادی زردی کودکان را از بین می‌برد. با اطمینان زیاد به شما می‌گوییم که لامپ‌های فلوروسنت که در دستگاه فتوتراپی جاسازی شده‌اند، هیچگونه خطری برای فرزندتان ندارند. طول موج این لامپ‌ها ۴۸۰ متر است و با لامپ‌های معمولی تفاوت زیادی دارد؛ به همین دلیل هر لامپی به جز لامپ فلوروسنت موجب حساسیت و سوختگی پوست نوزاد شما خواهد شد. اما لامپ فلوروسنت هیچ مشکلی ندارد؛ لذا برای درمان زردی نوزاد از این طریق بعد از دریافت مجوز پزشک و تشخیص میزان زردی نوزاد در یک بازه زمانی مشخص شده توسط متخصص کودک زیر نور فلروسنت قرار می‌گیرد؛ بدین ترتیب از میزان زردی بدنش کم می‌شود.
▪ قرار دادن کودک در برابر نور خورشید:
یکی دیگر از روش‌های درمان خانگی برای از بین بردن این بیماری، استفاده از نور آفتاب است. برخی از مادران با مشاهده علائم زردی نوزاد و با تکیه بر توصیه‌های قدیمی‌ها در طول روز چند دقیقه نوزادشان را به صورت برهنه در معرض نور آفتاب قرار می‌دهند. در واقع با انجام این کار بیلی روبین در پوست حل شده و و از طریق ادرار و مدفوع دفع می‌گردد. پس می‌توانید به مدت چند روز به شکل مرتب کودکتان را در بازه زمانی خاصی زیر نور مستقیم خورشید قرار دهید. البته باز هم توصیه می‌کنیم که این کار را با مشورت پزشک انجام دهید.
تغذیه مادر برای درمان زردی نوزاد باید چگونه باشد؟ چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
همانطور که گفتیم به هیچ وجه نباید زردی نوزاد مورد بی‌توجهی والدین قرار بگیرد؛ چرا که در صورت عدم درمان به موقع عوارض خطرناکی به وجود خواهد آمد. اگر از درمان‌های خانگی و تب سنتی برای برطرف کردن مشکل نوزادتان استفاده کردید، اما بهبودی حاصل نشد و یا علائم نام برده شده در قسمت زیر بروز پیدا کرد، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
_تب بدن نوزاد بیش از ۳۷ درجه شود.
_زردی صورت و بدن نوزاد لحظه به لحظه بیشتر گردد.
_بدن فرزندتان رو به سستی و رخوت می‌رود.
_نواحی مختلفی مانند کف پای نوزاد نیز دچار زردی می‌شود.
_ناخوشی و بی‌قراری و آشفتگی نوزاد بیشتر می‌شود.
_فرزندتان بی دلیل گریه می‌کند و گریه‌های او مکرر است.
در صورتی که جزو مادرانی هستید که خودتان به فرزندتان شیر می‌دهید و از شیر خشک برای تغذیه وی استفاده نمی‌کنید، حتماً نکات مهمی را در نحوه غذا خوردن و تغذیه خودتان رعایت کنید؛ چرا که قطعاً مواد غذایی از طریق شیر شما به نوزاد انتقال پیدا می‌کند و اگر از مواد غذایی مضر برای زردی استفاده کنید، مطمئناً بیماری نوزادتان تشدید پیدا می‌کند. به نکات زیر توجه نمایید:
○ افزایش وعده‌های شیردهی: به طور طبیعی نوزادان در چند روز اول تولدشان باید روزانه بین ۸ تا ۱۲ بار از شیر مادرشان تغذیه کنند. در صورتی که تعداد دفعات شیردهی از این مقدار کمتر گردد، بیلی روبین خون نوزاد بالا رفته و زردی او نیز بالا می‌رود. پس به مادران شیرده توصیه می‌شود که تعداد دفعات شیردهی را بالا ببرند تا بدین ترتیب ادرار و مدفوع نوزاد نیز افزایش یافته و بیلی روبین بیشتری از بدنش خارج گردد.
○ استفاده از عرقیجات گیاهی: در صورتی که نوزادتان دچار زردی شده است، به صورت روزانه چند بار از عرقیجات گیاهی مانند عرق بید، عرق شاتره، عرق کاسنی و… استفاده کنید. در هر مرتبه یک استکان از این عرقیجات را بخورید.
○ خوردن شیر خشت و ترنجبین: از آنجایی که برخی از افراد اعتقاد دارند که مصرف ترنجبین و شیر خشت ممکن است برای نوزاد به شکل مستقیم مضر باشد؛ لذا توصیه می‌کنند که مادران از آن استفاده کرده تا این مواد از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شود. برای استفاده مقداری از شیر خشت یا ترنجبین را داخل آب جوش حل کرده و پس از رد کردن از توری آن را میل کنید.
○ استفاده از خوراکی‌های با طبع سرد: اگر فرزندتان دچار زردی شده است، سعی کنید خوراکی‌هایی را مصرف کنید که طبعشان سرد است. به عنوان مثال هندوانه، سوپ جو، خیار، آب زرشک طبیعی، آش و… اما دقت داشته باشید که در مصرف چنین موادی زیاده روی نکنید؛ زیرا ممکن است باعث ایجاد حالت‌هایی همچون بی‌حالی، نفخ معده، رنگ پریدگی و احساس سرما در بدن شود.
○ پرهیز از مصرف ادویه و غذاهای با طبع گرم: ادویه‌های تند همچون فلفل ضمن آسیب زدن به کبد، تاثیر منفی روی شیر می‌گذارند؛ در نتیجه سعی کنید در چنین شرایطی چنین ادویه‌هایی را مصرف نکنید و از خوردن غذاهایی که طبع گرم داشته و دیر هضم هستند، مانند کله پاچه پرهیز کنید. برای اطلاعات بیشتر در رابطه با برنامه تغذیه‌ای مادر و نوزاد می‌توانید با پزشک نیز مشورت کرده و راهنمایی‌های لازم را از ایشان دریافت نمایید.
درمان زردی نوزاد چقدر طول می‌کشد؟
در حال حاضر ما نمی‌توانیم زمان مشخصی را برای درمان این بیماری تعیین کنیم؛ چرا که علاوه بر اینکه الگوهای پیشرونده آن اصلاً مشخص نیست، بلکه میزان زردی در کودکان با یکدیگر تفاوت داشته و شرایط فیزیکی کودکان نیز متغیر است. ممکن است یک نوزاد ظرف سه یا چهار روز پس از درمان بهبود یابد و نوزادی دیگر تا چند هفته بعد از ابتلا به این بیماری بهبود پیدا نکند، پس مدت زمان درمان زردی نوزادان با یکدیگر متفاوت است. توصیه می‌کنیم اگر درمان‌های مختلف را برای نوزادتان به کار بردید و روش‌های مناسبی را نیز انجام دادید، اما همچنان با گذشت مدت زمان طولانی زردی از بین نرفت، بلافاصله به پزشک مراجعه کرده و موضوع را با او در میان بگذارید تا اقدامات مناسب را جهت حل مسئله عنوان نمایند.
از بین بردن زردی نوزاد با طب سنتی چه مزیتی دارد؟
این سوال ممکن است برای بسیاری از افراد پیش بیاید که راهکارهای مربوط به طب سنتی و بهره‌گیری از گیاهان دارویی نسبت به درمان‌ها و داروهای شیمیایی چه مزیتی دارد؟ در پاسخ به این سوال، فواید و مزایای درمان زردی نوزاد به کمک طب سنتی را عنوان کرده‌ایم که به شرح زیر می‌باشد:
_در بیشتر موارد گیاهان دارویی جهت درمان نوزاد عوارض چندانی ندارند و نوزادان هنگام استفاده از آن مشکلات مضاعفی نمی‌شود.
_درمان‌های توصیه شده در طب سنتی سخت نیست؛ به همین دلیل مادران جوان و کم تجربه نیز به راحتی می‌توانند این شیوه‌های درمانی را به کار گرفته و مطابق توصیه‌ها عمل کنند تا بیماری فرزندشان را درمان نمایند.
_مزیت دیگری که استفاده از راهکارهای طب سنتی و گیاهان دارویی دارد، این است که معمولاً گیاهان دارویی همه جا در دسترس است و قیمت و هزینه آن زیاد بالا نیست؛ به همین دلیل افراد در هر شرایطی که باشند، می‌توانند آن را تهیه نمایند. ممکن است برخی از داروهای شیمیایی قیمت بالاتری داشته و برخی از والدین توان تهیه کردن آن را نداشته باشد. لازم به ذکر است که عدم درمان زردی نوزاد به موقع ممکن است اثرات بدی داشته باشد. هنگامی که میزان زردی نوزاد شدید است، ممکن است عوارضی مانند حملات سریع، عقب ماندگی ذهنی، فلج مغزی و حتی ناهنجاری‌های مربوط به دندان و گوش را برای نوزاد ایجاد کند.
