اگزما نام گروهی از بیماری‌های مربوط به پوست است که عوارضی مانند التهاب، خارش، قرمزی و… را به همراه دارد. در کودکان و نوزادان انواع مختلفی از اگزما وجود دارد؛ البته علاوه بر علائم نام برده شده، اگزما مکن است آلرژی‌های شدید پوستی را نیز به وجود آورد؛ چرا که این بیماری باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی می‌شود. از علائم و نشانه‌های دیگر بیماری اگزما این است که با زدن تاول، به سد پوستی آسیب زده می‌شود. خوشبختانه علائم و نشانه‌های بیماری اگزما در کودکان و نوزادان قابل پیشگیری و درمان است. البته این علائم می‌تواند از خفیف تا شدید در کودکان مختلف، متغیر باشد. در مقاله امروز ما راجع به انواع اگزما و راه‌های درمان آن صحبت می‌کنیم. پس لطفاً ما را تا انتها همراهی بفرمایید.
انواع اگزما در کودکان
انواع حساسیت پوستی در کودکان شامل موارد زیر می‌باشد:
- درماتیت آتوپیک: این نوع اگزما متداول‌ترین و رایج‌ترین نوع اگزما در کودکان و نوزادان و حتی افراد بزرگسال می‌باشد که تقریباً تبدیل به یک بیماری مزمن می‌شود؛ چرا که ممکن است برای سال‌ها ادامه داشته باشد و یا با سایر انواع اگزما همپوشانی داشته باشد. در این نوع اگزما افراد مبتلا شده به دلایل ناشناخته و نسبتاً پیچیده‌ای، سیستم ایمنی بدنشان مختل شده و دچار بیش فعالی خواهد شد که چنین وضعی منجر به التهاب پوست شده و به سد پوست صدمه می‌زند و پوست بیمار خیلی خشک شده و مستعد بثورات و خارش خواهد شد. در افرادی که پوست تیره‌تری دارند، احتمال دارد رنگ پوستشان در حین مواجه شدن به این بیماری به رنگ قهوه‌ای ارغوانی درآید و در کسانی که پوستشان روشن است، به رنگ قرمز در خواهد آمد.
- درماتیت تماسی: این نوع اگزما نیز علاوه بر کودکان و نوزادان، در بزرگسالان نیز به وجود آمده و به دلیل واکنش آلژیک با ماده‌ای به نام آلرژن اتفاق می‌افتد؛ یعنی زمانی که افراد حساس، با این ماده در تماس باشند، دچار اگزمای تماسی می‌شوند. افرادی که به آلرژن حساسیت ندارند، هیچ مشکلی برایشان به وجود نمی‌آید. اما برای افراد حساس مشکلات پوستی آزاردهنده‌ای را به همراه دارد. درماتیت تماسی معمولاً در اثر محرک‌هایی نظیر مواد شوینده، صابون‌ها و حلال‌ها به وجود می‌آید. همچنین در اثر تماس پوست با بعضی از میوه‌ها و یا حتی دستکش لاتکس نیز ایجاد می‌شود. بهتر است بدانید که برخی از افراد در اثر تماس مداوم دست با آب، دچار بیماری درماتیت تماسی خواهند شد.
- اگزمای دیسیدروتیک: این نوع اگزما نوعی التهاب پوستی محسوب شده که علائمی نظیر خارش، سوزش، تاول و بثورات در کف دست و کناره‌های انگشتان و کف پاها دارد. ضمنا در برخی از افراد علائم شدیدتر نیز می‌تواند باشد. کسانی که در معرض بعضی از مواد مانند کبالت، نیکل، سیمان و کروم قرار می‌گیرند، امکان دارد دچار اگزمای دیسیدروتیک گردند. آلرژی‌هایی نظیر آلرژی تب یونجه و یا هر آلرژی غذایی دیگری، می‌تواند باعث تشدید علائم این نوع اگزما گردد. در کودکان و نوزادان هم عرق کردن مکرر یا خیس شدن دست و پا، این نوع از اگزما را تحریک می‌کند.
- درماتیت سبورئیک: این نوع اگزما نیز جزو عارضه‌های شایع پوستی است که علائمی نظیر پوسته پوسته شدن، قرمز شدن و ایجاد شوره در سر را به همراه دارد. اگزمای پوست سر در کودکان غالباً از این نوع اگزماست. برای کودکان و نوزادان در نواحی مختلفی از بدن که چرب‌تر بوده مانند بینی، ابرو، گوش، پلک، سینه و… بیشتر دیده می‌شود. اگرچه این نوع اگزما جزو عارضه‌های بی‌خطر محسوب می‌شود؛ اما چند وقت یکبار عود خواهد کرد و علت رشد آن یک نوع قارچ پوستی می‌باشد. برای درمان این نوع اگزما از داروهای خوراکی و موضعی ضد قارچ بهره گرفته خواهد شد.
- کلاهک گهواره‌ای: این مورد نیز نوعی اگزماست که بیشتر در نوزادان دیده می‌شود و پوست صورت و سر آنها را می‌پوشاند. از جمله نشانه‌های کلاهک گهواره‌ای کودکان فلس‌های سفید و سخت مایل به زرد است که نسبتا چرب هستند. اما جای نگرانی نیست؛ زیرا این بیماری خطر چندانی ندارد و معمولاً پس از گذشت ۶ تا ۱۲ ماه خود به خود خوب می‌شود. لذا در اکثر موارد لازم به اقدام خاصی جهت درمان آن ندارید. اگر دیدید نوزادتان به شدت دچار این مشکل شده است، می‌توانید از اقدامات خانگی ساده تحت نظر پزشک برای برطرف کردن این مشکل بهره بگیرید و یا به متخصص مراجعه کنید. برای کودکان زیر یک سال پوست سر کودک را با شامپویی ملایم و آب ولرم به آرامی شسته و خودتان آرام آرام پوسته‌ها را جدا کنید. البته ممکن است پزشک برای درمان آن کرم تجویز کند که می‌توانید آن را از داروخانه تهیه کرده و برای درمان این نوع اگزما استفاده کنید.
- اگزمای سکه ای: این نوع اگزما که به آن رماتیت نومولار نیز گفته می‌شود، از انواع بیماری‌های التهابی پوستی محسوب شده که علاوه بر کودکان و نوزادان، در بزرگسالان نیز گاهاً دیده می‌شود و به شکل تکه‌های سکه‌ای ظاهر خواهد شد. در حال حاضر علت دقیق و اصلی بیماری اگزمای سکه‌ای مشخص نشده است؛ اما امکان دارد مواردی همچون صابون‌های تحریک کننده و خشک و حمام‌های مکرر و یا خشک کردن بدن با پارچه‌های محرکی نظیر پشم ایجاد گردد. اگزمای سکه‌ای بیشتر در فصل زمستان رخ داده و علائم آن به مرور شدت پیدا می‌کند. در ضمن در صورت مواجهه با این مشکل، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
اگزما در کودکان چه علائمی دارد؟
در قسمت‌های قبل انواع اگزما و علائم آن را به صورت جداگانه توضیح دادیم؛ اما اگر بخواهیم به شکل کلی بگوییم که این بیماری در کودکان چه نشانه‌هایی دارد، می‌توانیم آن را در موارد زیر خلاصه کنیم:
-خارش پوست
-پوست خشک
-تغییرات رنگ پوست از قرمز یا تیره‌تر از رنگ طبیعی
-بثورات ناهموار
ضمنا آن قسمت‌هایی از پوست که تحت تاثیر شدید این بیماری هستند، ممکن است ترک خورده و یا حتی دچار خونریزی و ترشحاتی شوند؛ خصوصاً زمانی که فرد پوست خود را زیاد می‌خاراند، ویروس‌ها و باکتری‌ها از این راه وارد پوست می‌شوند و عفونت‌ها را تشدید می‌کنند. کم کم این عفونت‌ها باعث ایجاد پوسته‌های قهوه‌ای روشن یا زرد شده و ایجاد تاول یا درد می‌کند. در صورتی که عفونت خیلی شدید باشد، کودک یا نوزاد علائمی نظیر سردرد، خستگی و تب را پیدا می‌کند. در واقع اگر به مشکلات ابتدایی پوست رسیدگی نشود و درمان نگردد، احتمالاً کم‌کم اگزما با تب همراه می‌شود که در چنین شرایطی نیز باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. کسانی که پس از ابتلا به بیماری اگزما به پزشک مراجعه نمی‌کنند، پوستشان خشک و ضخیم می‌شود. اما با تمام این تفاسیر، نشانه‌ها و علائم این بیماری بسته به سن افراد متغیر است. کودکان و نوزادان در نواحی گسترده‌ای از بدنشان خصوصاً قسمت‌های سر گونه، علائم اگزما پیدا می‌شود که اگر تلاش کنند آن را بخارانند، در این نواحی خراش‌هایی را ایجاد می‌کنند. ضمناً کودکانی که مبتلا به خراش پوستی هستند، ممکن است در نواحی پوشک خود اگزما داشته باشند. کودکان پیش دبستانی و نوپا بیشتر دچار اگزمایی که مربوط به نواحی مچ پا، مچ دست، آرنج و زانو است، مبتلا می‌شوند و امکان دارد تکه‌هایی از اگزمای ضخیم که ناهموار و ملتهب است را در نقاط مختلف بدنشان داشته باشند؛ خصوصاً در نواحی مانند اطراف گردن، پشت زانو، پلک، آرنج، گوش و دست
تشخیص اگزما در کودکان و نوزادان
اگرچه ممکن است والدین با دیدن علائم و نشانه‌های این بیماری، امکان ابتلای کودکشان به یک بیماری پوستی را تشخیص دهند؛ اما معمولاً تشخیص قطعی نوع اگزما باید توسط دکتر پوست انجام گیرد. ایشان با توجه به نشانه‌ها و علائم ظاهری پوست، نوع اگزما را تشخیص داده و بسته به میزان درگیری پوستی، آزمایشات تکمیلی را تجویز خواهند کرد تا نهایتاً داروهای مربوطه آماده شده و مراحل درمان پیگیری شود.
درمان اگزما در کودکان و نوزادان
درمان این بیماری قطعاً تحت نظر متخصص پوست باید انجام شود؛ اما کسانی نیز هستند که ترجیح می‌دهند از درمان‌های خانگی استفاده کنند و یا از بعضی از درمان‌هایی که در طب سنتی عنوان شده است بهره بگیرند. قطعاً درمان‌های خانگی و طب سنتی نیز می‌توانند کارساز باشند؛ اما توصیه ما این است که از درمان‌های خودسرانه استفاده نکنید و برای این منظور، به پزشکان متخصص مراجعه نمایید.
درمان پزشکی اگزما
بسیاری از افراد به دنبال این موضوع هستند که آیا بیماری اگزما در نوزادان درمان قطعی دارد یا خیر؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که متاسفانه اگزما قابل درمان نمی‌باشد؛ اما شما می‌توانید با پیشگیری و درمان به موقع، میزان تشدید شدن آن را مدیریت نمایید. از انواع اگزما که در این مقاله راجع به آن صحبت کردیم، شایع‌ترین آن کلاه گهواره در نوزادان است که به مرور زمان بهبود پیدا می‌کند و درمان می‌شود. در صورتی که پوست بیمار خارش داشته و ملتهب باشد، احتمالاً پزشک کرم یا پماد کورتیکو استروئید را برای وی تجویز می‌کند و برای اگزماهای خفیف نیز می‌توانید کورتیکو استروئیدهای ملایم را از داروخانه به شکل بدون نسخه تهیه کنید. اما متداول‌ترین پماد مخصوص اگزما در کودکان کرم هیدرو کورتیزون یک درصد است. در مواردی که اگزما شدیدتر است، احتمالاً محصولات بدون نسخه تاثیری نخواهند داشت و شما باید به پزشک مراجعه کنید تا ایشان یک کورتیکو استروئید قوی را برایتان تجویز نماید. پیمکرو لیموس نیز یک کرم غیر استروئیدی است که جزو درمان‌های دارویی اگزما محسوب می‌شود و معمولاً برای کودکانی که به اگزمای خفیف تا متوسط روی چین‌های بدن و صورت دچار هستند، تجویز خواهد شد. اگر فرزندتان به این بیماری مبتلا شده و دائماً پوست خود را می‌خاراند، می‌توانید با پزشک یا داروساز خود در این زمینه مشورت کرده تا برای چند روز از داروهای آنتی هیستامین برایش استفاده کنید. آنتی هیستامین همراه با یک کرم کورتیکو استروئیدی، می‌تواند حداقل برای چند روز به فرزندتان آرامش داده و میزان خارش بدنش را کم کند. اگر اگزما عفونی شود، احتمالاً پزشک داروهای آنتی بیوتیک خوراکی را به شکل دوره‌ای تجویز می‌کند.
درمان خانگی اگزمای کودکان
° اجتناب از محرک‌های اگزمای نوزاد: قبل از هر چیز باید بدانید که افراد مبتلا به این بیماری باید از چیزهایی که پوستشان را تحریک می‌کند، به شدت اجتناب کنند. معمولاً مواد رایجی که باعث ایجاد این مسأله می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
_غذاهای اسیدی
_خمیر دندانی که حاوی سدیم لوریل سولفات باشد
_صابون، مواد شوینده حمام حباب، دستمال مرطوب بچه حاوی مواد معطر یا ماده‌ای به اسم متیل ایزوتیازولینون
_مواد تحریک کننده در ملافه و وجود برجستگی‌هایی در لباس یا صندلی ماشین
_آلرژن‌هایی که در محیط وجود دارند و سایر آلرژن‌های موجود در گیاهان، کنه‌ها، غبار گرده و گل، حیوانات خانگی و…
° استفاده از مرطوب کننده برای درمان خانگی اگزمای کودک: سعی کنید به شکل مرتب از یک مرطوب کننده ساده و غلیظ که هیچ عطری ندارد، استفاده کنید. احتمالاً استفاده آن در طول یک روز کافیست؛ اما اگر نیاز داشتید و خواستید، می‌توانید به میزان بیشتری نیز از آن استفاده نمایید. بهتر است بلافاصله پس از حمام یا دوش گرفتن از مرطوب کننده بهره بگیرید؛ زیرا در چنین شرایطی بهتر در پوستتان نفوذ می‌کند. ضمناً پمادها خیلی بهتر از کرم‌ها برای پوست‌های خشک عمل می‌کنند؛ زیرا چرب‌تر از آنها هستند.
° حمام کوتاه نوزاد با دمای ملایم برای درمان اگزما در خانه: باید بدانید که حمام‌های طولانی مدت خصوصاً با آب داغ، پوست را بیشتر تحریک کرده و اگزما را شدیدتر می‌کند؛ البته نباید به هیچ وجه از آب سرد نیز استفاده کنید. پس کودکتان را حمام‌هایی کوتاه مدت با آب ولرم و خنک بدهید. ضمناً بچه‌ها معمولاً نیازی به دوش گرفتن و حمام کردن بیشتر از یک بار در روز ندارند؛ حتی برای نوزادان و کودکان نوپا می‌توانید به جای حمام دادن کاملشان، فقط قسمت صورت و پایین بدن آنها را شست و شو دهید.
° کودک خود را خنک نگه دارید: بدیهی است که گرما باعث تحریک بیشتر قسمت‌های مختلف بدن شده و عامل بیماری‌زا را تشدید می‌کند؛ لذا سعی کنید خود را از منابع مستقیم گرما نظیر شومینه و بخاری دورتر نگه داشته و تعداد مناسبی لباس به تن او کنید و از پوشیدن لباس‌های چند لایه و انداختن پتوهای بیش از حد روی او خودداری نمایید. لباس‌های نخی را جایگزین لباس‌هایی از جنس پلی استر، الیاف دار و پشم کنید.
° خارش اگزما در نوزاد را کاهش دهید: می‌توانید با یک حوله خیس خنک روی نواحی خارش‌دار بمالید و از میزان التهاب بکاهید. نمک معدنی را از داروخانه تهیه کرده و از آن استفاده کنید. سعی کنید حواس کودکتان را پرت کنید تا پوست خود را نخاراند؛ زیرا این کار باعث التهاب و ایجاد زخم می‌شود. روی پمادها و کرم‌ها از پانسمان‌های مرطوب استفاده کنید تا پوست فرزندتان آرامش یافته و تسکین بیابد. همیشه ناخن‌های کودکتان را تمیز و کوتاه نگه دارید و برای پوشاندن دست نوزادتان، از دستکش نخی استفاده کنید. فراموش نکنید که آب نمک امکان دارد اگزما را بهبود نبخشد؛ پس در این باره با پزشکتان مشورت کنید. همچنین قبل از شنا کردن و پس از آن پوست را مرطوب کرده و بعد از شنا پوستتان را با آب خنک بشویید و میزان مرطوب کننده بیشتری را روی آن بمالید. ضمناً شنا کردن در آب کلردار برای کودکتان منعی ندارد، اما مراقب باشید نکات عنوان شده را رعایت کنید.
درمان اگزما در کودکان طب سنتی
معمولاً درمان‌هایی که در طب سنتی وجود دارند، بر اساس مزاج و طبع افراد صورت می‌گیرد. پس بهتر است به متخصصین طب سنتی مراجعه کرده تا درمان مناسبی را برای فرزند خود بیابید. موارد زیر در طب سنتی توصیه شده است و می‌توانید از آنها استفاده کنید:
_از مصرف مواد غذایی که طبع گرمی دارند و ادویه‌های فراوانی در آن به کار برده شده است، اجتناب کنید.
_روی مواضع مورد نظر خیار بمالید.
_ماءالجبن(آب پنیر) را به مدت چند روز استفاده کنید. می‌توانید هر روز نصف لیوان از آن را به صورت ناشتا به فرزندتان بدهید.
_از ماسک لعاب اسفرزه استفاده کنید؛ بدین ترتیب که در هفته سه بار و هر بار ۱۵ دقیقه آن را روی مواضع مورد نظر ماسک کنید.
_مالیدن آب کرفس به همراه سرکه و مقدار کمی بوره ارمنی در حمام مفید است.
_از غذاهایی نظیر کالباس، سوسیس، پیتزا، گوشت گاو، بادمجان، گوجه، عدس، سس، کنسرو، نوشابه، قارچ و کلم پرهیز کنید.
_می‌توانید روزی ۱ تا ۳ لیوان سرکه انگبین مصرف کنید(دو واحد عسل طبیعی یک واحد سرکه طبیعی ۲ واحد عرق نعنا)
_حلیم، سوپ گندم و میوه‌های مرطوبی مانند سیب مفید می‌باشد.
و…
سوالات رایج درباره اگزما در کودکان و نوزادان
۱_اگزما در نوزادان چیست؟
در مقاله انواع مختلفی از اگزما را نام بردیم. با این حال متداول‌ترین نوع اگزما کلاه گهواره‌ای است که نوعی درماتیت سبوره‌ای محسوب شده بدون هیچ گونه درمانی برطرف می‌گردد.
۲_بهترین روغن برای درمان اگزمای کودکان چیست؟
اولین خط درمان این بیماری استفاده از کرم‌های مرطوب کننده است. ضمناً کرم‌های کورتون نیز در این زمینه تاثیر مثبتی خواهد داشت که نوع ملایم آن را می‌توانید بدون نسخه از داروخانه بگیرید؛ اما نوع قوی آن باید توسط متخصصان پوست تجویز شود. یک کرم غیر استروئیدی دیگر نیز به نام پیمکرولیموس وجود دارد که برای درمان بیماری اگزما قابل استفاده است.
۳_اگزما در ناحیه تناسلی کودکان چطور درمان می‌شود؟
در بیشتر موارد درماتیت تناسلی پسران را می‌توان با دادن آموزش‌هایی که مربوط به بهداشت این ناحیه است، برطرف کرد. البته استفاده از وازلین یا موانع دیگری که از پوست‌های حساس و نازک اطراف کیسه بیضه و آلت تناسلی محافظت می کنند، نیز درمان کننده است. در بعضی از موارد هم می‌توان از کرم‌های استروئیدی یا ضد قارچ استفاده کرد. در ضمن در موارد شدیدتر پزشک آنتی بیوتیک را تجویز می‌کند. با این حال در هر دو جنس توصیه می‌شود که از پوشیدن لباس‌های زیر تنگ پرهیز کرده و همیشه اندام تناسلی خود را شسته و خشک کنند و بهداشت آن ناحیه را به شدت رعایت نمایند.
سخن آخر
همانطور که گفتیم اگزما جزو بیماری‌هایی است که برای کودکان و نوزادان نسبتاً رایج است و انواع مختلفی دارد. این بیماری در افراد مختلف دارای علائم و نشانه‌های متفاوتی است و معمولاً با رعایت مسائل بهداشتی و استفاده از درمان‌هایی که پزشک تجویز کرده است، قابل رفع و پیشگیری است. در این مقاله ما راجع به انواع اگزما و راه‌های درمان آن صحبت کردیم. امیدواریم توانسته باشیم بیان این مطالب، اطلاعات شما را در این زمینه افزایش دهیم. از اینکه تا انتها در کنار ما بودید، از شما عزیزان سپاسگزاریم.
