7 روش کاربردی درمان زردی نوزاد

زردی نوزاد از سه روز پس از تولد همراه با نشانه‌هایی از جمله زرد شدن رنگ پوست و سفیدی چشم‌ها شروع می‌شود و تا دو هفته ادامه پیدا می‌کند. خبر خوبی که در رابطه با این بیماری وجود دارد این است که، اغلب خود به خود از بین می‌رود. البته این مختص زمانی است که زردی ریشه فیزیولوژیک دارد. اما در مواقعی که شدت این بیماری بسیار زیاد است و یا ریشه پاتولوژیک دارد، نوزاد باید توسط پزشک معاینه گردد. با مقاله روش کاربردی درمان زردی نوزاد همراه باشید…

درمان زردی نوزاد با توجه به درجه زردی، زمان ابتلا و مدت ابتلا می‌تواند قابل درمان در منزل باشد و یا حتما نیاز به مراجعه به مراکز درمانی و بیمارستان داشته باشد.

زردی نوزاد چیست؟

زردی یکی از بیماری‌هایی است که نوزادان در بدو تولد به دلیل شکل نگرفتن کامل برخی از اندام‌های بدنشان از جمله کبد به آن دچار می‌شوند. در واقع هنگامی که سطح بیلی‌ روبین خون نوزاد بالا می‌رود و کبد توانایی تجزیه آن را ندارد، این ماده در بدن باقی مانده و از طریق ادرار و مدفوع دفع نمی‌شود. تجمع بیلی‌ روبین در بدن سبب بروز زردی می‌شود و هر اندازه سطح این ماده بالاتر رود درجه زردی بیش‌تر می‌شود.

انواع زردی نوزاد

زردی در نوزادان با توجه به علت و زمان ایجاد آن به دو نوع فیزیولوژیک و پاتولوژیک تقسیم بندی می‌شود.

زردی فیزیولوژیک

زردی فزیولوژیک به علت شرایط طبیعی بدن نوزاد تازه متولد شده از جمله ناتوانی کبد در تجزیه بیلی‌ روبین رخ می‌دهد و با گذشت زمان و تکامل کبد نوزاد این زردی بهبود می‌یابد. زردی فیزیولوژیک نوع شایع و بی‌خطر در میان نوزادان است که معمولا سه روز پس از تولد ایجاد می‌شود و حداکثر پس از دو هفته بهبود می‌یابد. این نوع از زردی با روش‌های درمانی ساده بهبود می‌یابد. البته باید خاطر نشان کنیم که درمان به موقع هر دو نوع زردی از اهمیت بالایی برخوردار است.

زردی پاتولوژیک

یکی از نشانه‌های بارز زردی پاتولوژیک ابتلا نوزاد به زردی در 24 ساعت اولیه تولد است. این نوع از زردی اغلب به دلیل مشکلات زمینه‌ای در نوزاد ایجاد می‌شود و معمولا علائم با شدت بیش‌تری بروز می‌کنند.

در واقع زردی پاتولوژیک خبر از وجود اختلال در یکی از اندام‌های بدن نوزاد را ‌می‌دهدو نیاز به بررسی و درمان‌های تخصصی‌تر دارد. در این شرایط نوزاد باید به سرعت تحت نظر پزشک قرار گیرد تا علت ایجاد بیماری مشخص شود و متناسب با آن درمان شروع گردد. پزشک با انجام آزمایشات و پیدا کردن علت اصلی به ارائه راهکارهایی برای درمان این بیماری می‌پردازد.

دلایل ایجاد زردی

درمان زردی در نوزادان یک مسئله بسیار مهم است که والدین باید در روزهای ابتدایی تولد فرزندشان به آن دقت نمایند. مسئله ای که پیش از درمان حائذ اهمیت است دلایل ایجاد زردی است. اینکه زردی نوزاد چقدر طول می‌کشد نیز به علت ایجاد زردی بستگی دارد. پزشک ابتدا علت ایجاد بیماری را مورد برسی قرار داده و سپس درمان را آغاز می‌کند. به طور کلی دلایل ایجاد زردی عبارتند از:

دلایل ایجاد زردی فیزیولوژیک

• عدم توانایی کبد نوزاد در تجزیه بیلی روبین
• ضعف سیستم گوارشی نوزاد تازه متولد شده در دفع بیلی روبین

دلایل ایجاد زردی پاتولوژیک

• ناسازگاری خونی مادر و نوزاد
• مشکلات کبدی
• مشکلات صفراوی
• عفونت
• کم‌کاری تیروئید
• مسمومیت دارویی
• مشکلات صفراوی

راه های تشخیص زردی نوزاد

مهم‌ترین امر در درمان زردی نوزاد تشخیص به موقع بیماری است. گاهی زردی نوزاد به قدری خفیف است که پس از گذشت چند روز با علائم خیلی کم بهبود می‌یابد. اما در برخی موارد زردی با علائم شدیدتری بروز می‌کند؛ در این شرایط برای به کارگیری روشی مناسب برای درمان زردی می‌بایست درجه و شدت زردی مشخص شود. در واقع با اندازه گیری بیلی روبین خون است که زردی نوزاد مشخص می‌شود. هرقدر که سطح بیلی روبین خون نوزاد بالاتر رود درجه زردی نیز افزایش می‌یابد. از جمله راه‌های تشخیص زردی نوزاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

معاینه چشمی

در مرحله اول تشخیص، پزشک با معاینه چشم و پوست نوزاد زردی را تشخیص می‌دهد. اگر سفیدی چشم و رنگ پوست نوزاد متمایل به رنگ زرد باشد نشان دهنده ابتلا نوزاد به زردی است.

دستگاه بیلی چک

یکی دیگر از روش‌های تشخیص زردی در نوزادان استفاده از دستگاه بیلی چک(بیلی روبین متر) است. این دستگاه یک نور با طول موج مخصوص به سطح پوست نوزاد می‌تاباند و بازتاب نور تابیده شده به پوست نوزاد میزان بیلی روبین را نمایش می‌دهد.

آزمایش خون

آزمایش خون مطمئن‌ترین روش تشخیص زردی نوزاد است و سطح بیلی روبین خون را به طور دقیق نشان می‌دهد. در این روش از پاشنه پا نوزاد یک نمونه خون گرفته می‌شود.

سریع ترین روش های درمان زردی نوزاد

1- درمان زردی نوزاد به وسیله دستگاه فتوتراپی

استفاده از دستگاه رفع زردی نوزاد (فتوتراپی)، یکی از پرکاربردترین و سریع‌ترین روش های درمان زردی نوزاد است که به تجویز و تایید پزشک هم در منزل وهم در بیمارستان قابل استفاده است.

هر یک از انواع دستگاه فتوتراپی دارای لامپ‌های خاصی می‌باشند و طبق تشخیص پزشک هر کدام برای یک نوع و درجه از زردی تجویز می‌شود. این دستگاه به تجزیه بیلی‌ روبین خون کمک می‌کند. بیلی روبینی که تجزیه شده به راحتی از طریق ادرار و مدوفع دفع می‌گردد و زردی کاهش می‌یابد.

شاید برای شما هم این سوال پیش بیاید که چطور و از کجا باید این دستگاه‌ها را برای استفاده در منزل اجاره کرد؟ در پاسخ باید به شما بگوییم که شرکت‎‌های معتبری وجود دارند که این دستگاه‌ها را اجاره می‌دهند. کرج بی بی ارائه دهنده خدمات اجاره دستگاه زردی در کرج می‌باشد.

توصیه می‌شود حین درمان با فتوتراپی به نوزاد شیر بدهید تا بیلی‌ روبین تجزیه شده از طریق ادرار و مدفوع دفع گردد؛ زیرا تا زمانی که بیلی روبین تجزیه شده از بدن دفع نشود زردی کاهش نمی‌یابد. توصیه می‌کنیم برای شیردهی بهتر به نوزاد این مقاله را بخوانید: شیر دادن به نوزاد زیر دستگاه زردی

2- شیردهی مکرر

یکی دیگر از روش های درمان زردی نوزاد شیر دادن مکرر است. شیردهی به نوزاد در فواصل زمانی کوتاه و دفعات بیش‌تر سیستم گوارشی را تقویت می‌کند. با افزایش دفع ادرار و مدفوع بیلی‌ روبین اضافی از بدن خارج می‌شود و بدین ترتیب زردی کاهش می‌یابد.

3- درمان زردی نوزاد با طب سنتی

در گذشته که درمان زردی نوزاد پیشرفت چندانی نکرده بود، بیش‌تر از داروهای گیاهی و طب سنتی برای کاهش و درمان زردی نوزاد استفاده می‌کردند.

باید توجه داشته باشید که مصرف این داروهای گیاهی برای خود نوزاد مطلقا ممنوع می‌باشد و می‌بایست توسط مادر مصرف شود و نوزاد توسط شیری که می‌خورد آن را از مادر دریافت کند.

عصاره عناب : عصاره عناب یکی از داروهای گیاهی است که در درمان زردی موثر است؛ عناب سیستم گوارشی نوزاد را تقویت می‌کند و باعث افزایش ادرار و مدفوع نوزاد می‌گردد که در نتیجه دفع بیلی‌ روبین و کاهش زردی را به دنبال دارد. البته حتما پیش از مصرف آن می‌بایست با پزشک مشورت نمود تا مقدار مصرف آن را تعیین کند.

ترنجبین : ترنجبین یک ماده گیاهی موثر در درمان زردی است. این داروی گیاهی توسط مادر ناشتا مصرف می‌شود و از طریق شیر به نوزاد منتقل می‌گردد. مادران شیرده باید به دو نکته در مصرف این دارو دقت نمایند؛ یک اینکه حتما پیش از مصرف با پزشک مشورت نمایند و از مصرف خودسرانه پرهیز کنند و نکته دوم اینکه به مدت یک الی چند ساعت پس از استفاده از این دارو به نوزاد شیر دهند.

شیرخشت : از گذشته تا امروز استفاده از داروی گیاهی شیر خشت یکی ازروش های درمان زردی نوزاد است که در خانه استفاده می‌شده که امروزه داروی درمان زردی، بیلی‌ناستر را بر مبنای این گیاه ساخته‌اند. مصرف یا عدم مصرف این دارو و همچنین مقدار آن می‌بایست توسط پزشک تجویز و تایید گردد. در نوزادانی که شیر مادر را مصرف می‌کنند، این داروی گیاهی می‌تواند توسط مادر مصرف شده و از طریق شیر به نوزاد منتقل گردد، با این روش هم همچنان تاثیر خود را بر درمان زردی خواهد گذاشت.

کاسنی : زردی در اصطلاح طب سنتی به آتش گرفتن معروف است. پزشکان طب سنتی پیشنهاد می‌کنند که برای کاهش این آتش، نوزاد را درون یک تشت یا وان که در آن عرق کاسنی و آب پر شده است قرار دهید. سپس دست و پای نوزاد را با محلول آب و کاسنی ماساژ دهید و اجازه دهید برای مدتی در این محلول بماند.

پس از چندبار تکرار نتیجه قابل مشاهده است و زردی کاهش پیدا می‌کند.

گل ختمی : استحمام و ماساژ نوزاد با گیاه گل ختمی یکی از روش های درمان زردی نوزاد است که بی ضرر و بی‌ خطراست. برای این کار در وان آب مقداری از گل ختمی یا گل بنفشه بریزید و نوزاد را برای چند دقیق در آن قرار دهید، این گیاه یکی از روش‌های طب سنتی است که در درمان زردی نوزاد تاثیر مطلوبی دارد.

4- انجام حجامت

حجامت یکی از روش های درمان زردی نوزاد است که بلافاصله پس از انجام آن کاهش زردی در نوزاد اتفاق می‌افتد. حجامت در زردی معمولا بر روی لبه بیرونی لاله گوش یا پشت گوش نوزاد انجام می‌شود. معمولا پس از گذشت چند ساعت از انجام حجامت می‌توان مجدد درجه زردی را اندازه گرفت، که مشاهده خواهید کرد که کاهش پیدا کرده است.

5- قرار دادن نوزاد در معرض نور خورشید

نوزاد را در معرض نور خورشید قرار دهید؛ این یکی ازروش های قدیمی درمان زردی نوزاد است. نور خورشید به تجزیه بیلی‌ روبین کمک می‌کند و یک روش درمان طبیعی بی خطر برای نوزاد است.

دقت کنید؛ نوزاد را حتما در ساعات ابتدایی روز در معرض نور خورشید قرار دهید؛ چرا که در برخی ساعات روز اشعه فرابنفش نور خورشید به بالاترین سطح خود می‌رسد و قرار دادن نوزاد در معرض نور خورشید مضر است.

6- درمان زردی نوزاد با پتو فتوتراپی

این یکی از جدیدترین و پرطرفدارترین روش های درمان زردی نوزاد است. پتوهای فتوتراپی عملکردی مشابه دستگاه‌های فتوتراپی دارند. درون این پتوهای مخصوص از لامپ‌های فلورسنت استفاده می‌شود. نوری که از پتوی فتوتراپی به سطح پوست نوزاد تابیده می‌شود بیلی‌ روبین اضافی خون را تجزیه می‌کند.

مزیت پتو فتوتراپی نسبت به دستگاه فتوتراپی

استفاده از پتوی فتوتراپی با اینکه یکی ازروش های درمان زردی نوزاد است که به تازگی روی کار آمده و می‌توان گفت هنوز خیلی از افراد با آن آشنایی ندارند اما نسبت به دستگاه‌های فتوتراپی طرفداران بیش‌تری دارد چرا که دارای چند ویژگی مهم و کاربردی هستند:

1- سبک و قابل حمل
2- محدود به مکان خاصی نیست و همه جا قابل استفاده می‌باشد
3- حین استفاده نوزاد می‌تواند در آغوش مادر باشد.

7- تعویض خون

یکی از موثرترین روش های درمان زردی نوزاد تعویض خون است. این روش زمانی به کار گرفته می‌شود که هیچ یک از روش‌های درمانی دیگر تاثیرگذار نبوده‌اند. در این روش نوزاد باید در بیمارستان بستری گردد تا خون تازه جایگزین خونی شود که دارای سطح بالایی از بیلی روبین است.

عوارض تعویض خون نوزاد

با وجود اینکه تعویض خون یک روش موثر در درمان زردی است اما گاهی موجب بروز عوارضی در نوزاد می‌شود. پیش از تعویض خون می‌بایست تمامی فاکتورهای لازم را بررسی نمود. لازم به ذکر است احتمال عوارض تعویض خون در نوزادان نارس بیش‌تر است. این عوارض عبارتند از:

ترومبوسیتوپنی: کاهش پلاکت‌های خون و خونریزی

اسیدوز: اختلال در اسید و باز خون و ایجاد مشکلات تنفسی

هیپوکلسمی: اختلا در سطح کلسیم خون و ایجاد مشکلات قلبی، تنفسی و عصبی

هیپوگلیسمی: اختلال در سطح قند خون و ایجاد مشکلات عصبی و تشنج

هیپوناترمی: اختلال در سطح سدیم خون و ایجاد مشکلات عصبی و تشنج

عفونت: انتقال عفونت و ایجاد بیماری‌های عفونی

تفاوت درمان زردی نوزاد در خانه و بیمارستان

درمان زردی در خانه یا بیمارستان در درجه اول به درجه و شدت زردی برمی‌گردد. گاهی ممکن است با توجه به درجه زردی نیازی به بستری در بیمارستان وجود نداشته باشد، اما در مواردی هم که درجه زردی بالاتر است و نیاز به استفاده از دستگاه‌های فتوتراپی می‌باشد امکان اجاره آن برای استفاده در منزل وجود دارد.

اگر تمایل به درمان یرقان نوزادتان در بیمارستان دارید باید به این نکات توجه داشته باشید:

هزینه‎‌های سنگین بیمارستان

جدایی مادر و فرزند

امکان انتقال انواع ویروس و بیماری‌های عفونی در محیط آلوده بیمارستان

اما در درمان زردی نوزاد در منزل شما تنها در موارد خاص که درجه زردی بالاست، ملزم به اجاره دستگاه زردی نوزاد می‌باشید که هزینه آن در مقابل هزینه‌های بیمارستانی بسیار کم‌تر است. همچنین نوزاد در محیط خانه از لحاظ روانی هم احساس امنیت دارد که همین امر هم می‌تواند در سرعت بهبودی‌اش تاثیرگذار باشد.

درمان زردی در خانه	درمان زردی در بیمارستان
محیط تمیز و عاری از بیماری	محیط آلوده به ویروس و انواع بیماری‌ها
هزینه کم	هزینه‌های سنگین بستری
حضور مادر در کنار نوزاد و احساس امنیت	جدایی مادر و نوزاد

تاثیر تغذیه مادر در زردی نوزاد

شیردهی مکرر یک روش بسیار موثر در کاهش زردی نوزاد است. در صورتی که نوزاد از شیر مادر تغذیه کند تمام مواد غذایی و خوراکی‌هایی که توسط مادر مصرف می‌شود بر روند درمان زردی تاثیر گذار است. توصیه می‌شود مادران شیرده از مصرف خوراکی‌هایی که طبع گرمی دارند خودداری کنند و خوارکی‌های ضد زردی با طبع سرد را جایگزین نمایند.

توصیه می‌شود بخوانید: تغذیه مادر در زردی نوزاد

مواد غذایی مفید برای درمان زردی نوزاد

گاهی زردی نوزاد با روش‌های بسیار ساده مثل رعایت یک رژیم غذایی مناسب توسط مادر می‌تواند درمان گردد. همانطور که گفتیم شیری که نوزاد از آن تغذیه می‌کند هم از راه‌های درمان زردی است پس بهبود کیفیت این شیر رابطه مستقیم با بهبود زردی نوزاد دارد. از جمله مواد غذایی که برای درمان زردی نوزاد به مادران شیرده توصیه می‌شود عبارتند از:

• هلو
• سیب
• زردآلو
• توت فرنگی
• توت
• نارنج
• پرتقال
• آووکادو
• موز
• اسفناج
• کلم
• گل کلم
• کرفس
• سبزیجات برگی مثل ریحان، گشنیز، و کره‌سبزی
• مصرف ماهی و مواد غذایی که دارای اسیدهای چرب امگا-3 هستند.
• شیر و فراورده‌های لبنی
• غذاهای غنی از فیبر مانند نخود، عدس، و لوبیا

توصیه می‌شود بخوانید: میوه‌ های مفید برای درمان زردی نوزاد

4 توصیه کاربردی برای درمان زردی نوزاد

چند توصیه مهم که به شما پیشنهاد می‌کنیم برای تسریع روند درمان زردی نوزادتان از آن بهره بگیرید:

• مراجعه به موقع به پزشک
• تغذیه مناسب و منظم نوزاد
• فتوتراپی به موقع
• نظارت و کنترل مرتب بر روند درمان و بهبودی
• اطمینان حاصل کردن از بهبودی کامل

عوارض زردی نوزاد

اگرچه زردی در نوزادان یک عارضه شایع است، اما در صورت عدم درمان به موقع و اصولی می‌تواند عوارض جبران ناپذیری برای نوزاد به همراه داشته باشد. برخی از عوارض زردی در نوزادان عبارت است از:

• آسیب به کبد
• آسیب‌های مغزی و اختلالات حرکتی
• عفونت‌های ویروسی و باکتریایی
• عفونت خونی

سوالات متداولی که والدین درباره درمان زردی دارند:

---

زردی نوزادان چگونه درمان می‌شود؟

زردی نوزادان با انواع روش‌ها در خانه یا بیمارستان قابل درمان است، اما تنها نکته‌ای که در این میان پیش از شروع درمان باید به آن توجه داشته باشید درجه و شدت آن است، سپس با توجه به درجه آن و با راهنمایی و تایید پزشک از یکی از روش‌های زیر استفاده می‌شود.

افزایش تعداد دفعات شیردهی به نوزاد

استفاده از داروهای گیاهی و روش‌های سنتی

استفاده از دستگاه فتوتراپی، و یا پتوی فتوتراپی

---

چقدر طول می‌کشه زردی نوزاد خوب بشه؟

مدت زمان بهبود زردی نوزاد وابسته به درجه و شدت زردی است و می‌تواند متغییر باشد. اما به صورت کلی علائم زردی در نوزادان معمولا سه روز پس از تولد بروز می‌کند و تا دو هفتگی رفع خواهد شد، چرا که تا حدود دو هفتگی کبد نوزاد کامل شده و توانایی لازم برای دفع بیلی‌ روبین را پیدا خواهد کرد.

---

برای درمان زردی نوزاد چه باید کرد؟

برای درمان زردی ابتدا به پزشک مراجعه کرده تا با تایین درجه زردی، روش درمان مشخص شود. طبق شدت زردی نوع درمان مشخص خواهد شد و پس از شروع پروسه درمان میزان زردی کاهش پید می‌کند.

---

برای درمان زردی نوزاد چه خوبه مادر بخوره؟

زردی در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند از طریق مصرف برخی مواد غذایی با گیاهان دارویی درمان خواهد شد:

• انار
• ماست‌های پروبیوتیک
• شیرخشت
• ترنجبین
• پونه کوهی
• آب انگور سبز
• گوجه فرنگی
• سیر
• زنجبیل
• آب‌ لیمو
• ماء‌الشعیر

---

نتیجه گیری

به طور کلی برای درمان یرقان در نوزادان در درجه اول رعایت رژیم غذایی و استفاده از یکسری مواد غذایی می‌تواند تا حد زیادی از شدت زردی بکاهد، در غیر این صورت اگر زردی با گذشت چند روز بهبود پیدا نکرد و علائم بیش‌تر شد می‌بایست به پزشک مراجعه کرده و با روش‌های پیش‌رفته تر و دارو اقدام به درمان زردی نمایید. چنانچه به موقع اقدام به درمان کرده باشید زردی نوزاد طی مدت کوتاهی از بین خواهد رفت.